Vlaams minister van Leefmilieu, Joke Schauvliege (CD&V), wil het plastic probleem in België aanpakken en komt daarom aanzetten met haar ‘verpakkingsplan’. Daarin focust ze op de invoering van statiegeld op blikjes en flessen, wil ze meer verpakkingen recycleren in de pmd-zakken en wil ze sluikstorters strenger bestraffen. Dat meldt Het Laatste Nieuws.
Als het van minister van Leefmilieu Joke Schauvliege afhangt, zal het niet meer lang duren vooraleer het statiegeld ingevoerd wordt. Volgende week stelt ze namelijk haar ‘verpakkingsplan’ voor aan de Vlaamse regering. Daarmee wil ze de overvloed aan plastic verpakkingen in België aanpakken.
Statiegeld
Om het plastic probleem in België te verminderen, wil de minister statiegeld invoeren op flessen en blikjes, dat goed is voor zo'n 40% van ons afval. Volgens de Vlaamse minister zullen veel klanten minder snel afval laten rondslingeren, als ze in ruil voor het binnenbrengen van hun lege plastic flessen en blikjes een kleine vergoeding krijgen.
Toch is de invoering van het statiegeld volgens de Belgische voedingsfederatie Fevia en de handelsfederatie Comeos geen goed idee. “Niet alleen is het onpraktisch voor de consument, het is ook gewoonweg duur”, vertelde Hans Cardyn, woordvoerder van handelsfederatie Comeos, ons nog in januari. Hij benadrukte dat retailers gemakkelijk zo’n 40.000 tot 60.000 euro zouden moeten investeren in statiegeldmachines. Reken daarbij nog de onderhoudskosten en de extra personeelskosten, en dan loopt het kostenplaatje al snel op tot zo’n 180 à 230 miljoen euro per jaar, aldus Fevia en Comeos.
Om die investeringskosten te vergoeden, wil de Vlaamse minister volgens Het Laatste Nieuws 3 middelen aanwenden: het niet-geclaimde statiegeld, de opbrengst uit de recyclage van blikjes en PET-plastic, en een extra bijdrage van de producent. Concreet moeten producenten per blikje 0,5 cent en per flesje 1,5 cent extra betalen. In ruil daarvoor zal Schauvliege de verpakkingsheffing verlagen, aangezien die toch onvoldoende opbrengt, klinkt het. Het enige probleem: de heffing gebeurt op federaal niveau. Het is dan ook maar de vraag hoe de minister hier een mouw aan zal passen.
Wat de impact van het statiegeld op de portemonnee van de klant zal zijn, staat nog niet vast. Al was er in het verleden wel sprake van 25 eurocent per verpakking.
Meer afval in de blauwe zak
In het verleden ontstond er al kritiek bij Comeos en Fevia op de invoering van het statiegeld omdat die het systeem van de pmd-zak zou ondermijnen. Toch wil minister Schauvliege dat probleem aanpakken door de inhoud van de zak uit te breiden. Zo zouden voortaan alle mogelijke recycleerbare verpakkingen waaronder yoghurtpotjes, botervlootjes, plastic folies, en harde verpakkingen ook gesorteerd worden in de blauwe zak. Door de uitbreiding van de pmd-zak zal de roze zak, die in sommige regio’s gebruikt worden om zacht plastic in te sorteren, echter wel verdwijnen.
Plastic weren uit de supermarkten
Naast landen als Frankrijk en Nederland, heeft ook Wallonië, en vanaf september Brussel, een verbod op plastic zakjes in supermarkten ingevoerd. En als het van Schauvliege afhangt, is Vlaanderen als volgende aan de beurt. Het doel is om op lange termijn alle wegwerpzakjes te verbannen en die te vervangen door herbruikbare tassen, zoals dat nu al het geval is bij verschillende supermarkten waaronder Delhaize of Lidl. Andere oplossingen als papieren zakken zijn volgens de minister enkel een tijdelijke oplossing. Mochten die té populair worden, dan zullen er ook maatregelen volgen om de verkoop ervan in te perken, klinkt het.
Hoewel het de bedoeling is om alle plastic zakken uit de supermarkten te bannen, zijn er wel enkele uitzonderingen. Zo zou de plastic rond komkommers niet verdwijnen, aangezien die anders te snel zouden rotten.
Verpakkingsverantwoordelijke bij e-winkels
Supermarkten zijn lang niet de enige verantwoordelijken van al dat plastic afval, ook de e-commerce heeft een belangrijk aandeel. Zij willen dat hun producten in goede staat aankomen bij de consument en maken dus gebruik van het nodige inpakmateriaal. Om er zeker van te zijn dat de hoeveelheid plastic binnen te perken blijft, wil Schauvliege dat elk bedrijf dat in Vlaanderen aan e-commerce doet, een verpakkingsverantwoordelijke aanstelt. Die moet zich vervolgens aanmelden bij Fost Plus dat erop zal toezien dat alle regels worden nageleefd, aldus Het Laatste Nieuws.
Hogere boetes
Daarnaast wil Schauvliege ook strenger optreden tegen sluikstorters en opteert ze daarom voor hogere boetes. Momenteel riskeren sluikstorters een maximale boete van 350 euro, maar dat zou met het nieuwe verpakkingsplan serieus oplopen: van 800 euro tot zelfs zo’n 2 miljoen.
Meer onderzoek
Als het van de minister van Leefmilieu afhangt, zal er ook meer geld geïnvesteerd worden in onderzoek. Om dat mogelijk te maken wil ze een verpakkingsfonds oprichten dat onderzoek naar minder en meer recycleerbare verpakkingen mogelijk maakt en dat daarnaast de opruiming van zwerfvuil door de overheid moet financieren. Het fonds zelf zou zijn inkomsten verkrijgen dankzij een taks op niet-recycleerbare verpakkingen.
Oproep tot dialoog
Het verpakkingsplan van Schauvliege wordt echter niet op luid applaus onthaald. Comeos, Fevia, Fost Plus en Buurtsuper.be betreuren namelijk dat het plan het principe van de producentenverantwoordelijkheid lijkt uit te hollen tot het betalen van taksen. "De producenten en winkeliers betalen vandaag reeds een half miljard euro per jaar: nog meer kosten zullen producten duurder maken en grensaankopen verder doen stijgen. Fevia, Comeos, Fost Plus en Buurtsuper.be vragen dan ook om een echte dialoog en willen daarbij samen verder hun verantwoordelijkheid opnemen", melden de bedrijven in een gezamenlijke mededeling.
Volgens hen moet een verpakkingsbeleid vertrekken vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid. "De verpakkende industrie betaalt vandaag reeds een verpakkingsheffing van 320 miljoen euro per jaar. Daarbovenop betalen producenten en winkeliers 107 miljoen euro per jaar aan Fost Plus voor onder andere de ophaling en verwerking van PMD-afval via de blauwe zak. De sector heeft zich intussen ook akkoord verklaard met een uitbreiding van de blauwe zak die nog 40 miljoen extra zal kosten. Daardoor zal de consument al zijn verpakkingen die hij in de winkel koopt, in de nieuwe blauwe zak kunnen deponeren. Via Fost Plus betaalt de sector vrijwillig 9,5 miljoen euro per jaar voor de financiering van De Mooimakers", aldus Fevia.
Samengeteld betaalt de sector vandaag reeds bijna een half miljard euro per jaar. "Daarbovenop een statiegeldsysteem van 160 miljoen euro toevoegen zal de kosten voor producten in België verder doen verhogen. Het gevolg is welbekend: consumenten gaan steeds vaker over de grens hun aankopen doen. En het brengt de economische relance in gevaar want het maakt het moeilijk om jobs hier te houden", aldus de voedingsfederatie. "Fevia, Comeos, Fost Plus en Buurtsuper.be vragen dan ook aan minister Schauvliege om verder te gaan op de overeenkomst die ze in 2015 afsloten en waarbij een integraal zwerfvuilbeleid via De Mooimakers ook inzet op handhaving en infrastructuur."
Wallonië
In tegenstelling tot Vlaanderen, is Wallonië wel al actief bezig met de invoering van statiegeld. Zo loopt er momenteel een proefproject in 15 Waalse steden rond de inzameling van blikjes. Klanten kunnen er hun lege blikjes binnenbrengen, waarna ze een premie van 5 eurocent per blikje ontvangen. Die wordt betaald door Fost Plus, de vzw die de inzameling en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval regelt.