GoodLifeStudio
13/11/2018
Meer dan vijftig steden en gemeenten hebben bezwaar gemaakt tegen een digitaal statiegeldsysteem. De burgemeesters zijn niet overtuigd door de overbodige technologie en de extra overheidskosten die ermee gepaard gaan.
In een brief ondertekend op 22 september en verstuurd naar de drie gewestelijke milieuministers van het land, Céline Tellier (Wallonië), Alain Maron (Brussel) en Zuhal Démir (Vlaanderen), hebben de burgemeesters van 55 steden en gemeenten hun vrees geuit over de invoering van een digitaal statiegeldsysteem voor plastic blikjes en flesjes, in een brief geïnitieerd door de Statiegeldalliantie. Hoewel Wallonië, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Vlaanderen de invoering van statiegeld voor plastic blikjes en flesjes ondersteunen en overwegen om het zwerfafval terug te dringen, zijn de 55 steden toch gekant tegen de invoering ervan in digitale vorm en willen ze opteren voor een meer traditioneel retoursysteem, waarbij fabrikanten en supermarkten verantwoordelijk zijn voor de inzameling, in lijn met het principe "de vervuiler betaalt". De ondertekenaars vinden dat steden niet moeten opdraaien voor een probleem dat door de industrie is gecreëerd. De noodzaak om een smartphone te gebruiken, de installatie van extra openbare vuilnisbakken en de organisatie van de inzameling zijn de drie belangrijkste argumenten die ze naar voren brengen.
Op 13 juli 2023 keurde de Waalse minister Céline Tellier een beleidsnota goed over de invoering van een statiegeldsysteem. In dit stadium wordt de voorkeur gegeven aan de invoering van een conventioneel statiegeld, vergelijkbaar met dat voor glazen flessen. De belangrijkste criteria voor deze eerste aanpak zijn gebruiksgemak, efficiëntie en toegankelijkheid voor iedereen. Het uiteindelijke doel is om de openbare netheid in België te verbeteren door een gemeenschappelijk gewestelijk systeem in te voeren dat kan worden omgezet naar nationaal niveau. De Waalse regering heeft aangekondigd dat er vergaderingen zullen worden gepland met de twee andere gewestelijke milieuministers en de belangrijkste betrokken actoren, met het oog op de invoering van een statiegeldsysteem in België tegen 2025.
Hoewel de lokale overheden alle verantwoordelijkheid voor het inzamelen van deze verpakkingen afwentelen op de supermarkten, moet worden opgemerkt dat niet al dit afval afkomstig is van dranken die worden verkocht door warenhuizen: een groot deel is afkomstig van dranken die worden verkocht via het out-of-home kanaal, dat zou worden vrijgesteld van elke inzamelverantwoordelijkheid. Fevia, Comeos en Fost Plus zijn voorstander van het intelligente digitale statiegeldsysteem, dat het bestaande PMD-systeem van blauwe zakken zou aanvullen. De Federatie van de Voedingsindustrie wijst erop dat België een van de meest efficiënte landen in Europa is op het vlak van inzameling van blauwe zakken (PMD). Fevia stelt dat de strijd tegen zwerfafval begint met een algemeen engagement van de samenleving. In het digitale statiegeldsysteem krijgt elk plastic blikje of flesje een waarde en een unieke code. Statiegeld wordt betaald op het moment van aankoop en verzameld door consumenten door het scannen van hun lege verpakkingen en de digitale afvalbak waarin ze deze doen, waar en wanneer ze deze ook consumeren. Dit kan via een smartphone of een thuisscanner.
Welk systeem de wetgever ook invoert, het zal kosten met zich meebrengen. En in werkelijkheid zullen deze kosten altijd worden gedragen door de consument. Er zou echter een vooroordeel kunnen zijn: buurlanden heffen niet dezelfde belastingen op frisdranken en ecotaksen als België, waardoor ze nu al aantrekkelijkere commerciële bestemmingen zijn dan Belgische winkels voor deze categorieën producten. Dranken die in het buitenland worden gekocht, worden echter niet opgenomen in de belastinggrondslag die wordt geheven om recycling in België te garanderen. Dit zou een dubbele slag betekenen voor Belgische producenten, bottelaars en detailhandelaars: grensoverschrijdende concurrentie ondervinden op dranken van detailhandelaars die niet onderworpen zijn aan dezelfde fiscale beperkingen als in België, en toch financieel moeten bijdragen aan de recyclage van deze verpakkingen van elders.
Volgens een enquête uitgevoerd door Testaankoop in 2021 zou 74% van de Belgen voorstander zijn van een statiegeldsysteem voor plastic blikjes en flesjes. De resultaten van de enquête bevestigen ook dat de trend al aan de gang is: 307 van de 581 Belgische gemeenten hebben zich aangesloten bij de Statiegeldalliantie. Julie Frère, woordvoerster van Test Aankoop, zei dat in Duitsland, waar het statiegeldsysteem al langer bestaat, blikjes in 2021 nog maar 0,03% van het zwerfafval zouden uitmaken.
