De leegstand van winkelpanden in België is het afgelopen jaar verder gestegen. Ondertussen staan er ruim 20.000 panden leeg, goed voor bijna een tiende van het totaal aantal winkelpanden. Dat blijkt uit onderzoek van Locatus.
Locatus, de specialist in informatie over winkellocaties, bezocht, net als de voorbije jaren, in 2016 alle winkels in België. In totaal telde Lacatus 209.329 winkelpanden in ons land, waarvan er 20.095 leegstonden. De leegstand steeg daarmee in 2016 lichtjes tot 9,6% (ten opzichte van 9,4% in 2015).
Het gaat om een structurele stijging die al jaren aan de gang is, zegt Gerard Zandbergen, CEO van Locatus. “In 2012 stonden er nog zo’n 15.000 panden leeg, nu zijn dat er al meer dan 20.000. De leegstand - gemeten in aantal winkelpanden én in vierkante meters - is in 2016 voor het tiende jaar op rij toegenomen.”
Bovendien staan winkels voor alsmaar langere tijd leeg. “We zien dat winkels in België steeds langer leegstaan. De structurele leegstand (langer dan drie jaar leeg, red.) stijgt in alle gewesten het snelst,” klinkt het bij Locatus.
Nochtans zijn er een heel pak panden uit het winkelaanbod gegaan in het afgelopen jaar. “Er zijn in 2016 1.549 winkelpanden verdwenen, door bijvoorbeeld ombouw naar woningen of door afbraak. Ondanks deze forse hap uit het winkelbestand is het aantal leegstaande winkelpanden nog steeds toegenomen,” vertelt Gerard Zandbergen.
Horeca en buurtwinkels
Het zijn vooral café’s (156), restaurants (78) en modewinkels (104) die leeg kwamen te staan in 2016. “Ironisch genoeg zijn horeca-zaken ook degenen die er ook het meest bijkomen, maar niet genoeg om de daling op te vangen (75 restaurants en 61 café’s, red.).”
Ook buurtsupermarkten staan in de top 5 van leegstaande branches. In 2016 kwamen er 54 “minisupers” leeg te staan, terwijl er 44 nieuwe winkels bijkwamen.
Centrumsteden
Het probleem van leegstaande zaken manifesteert zich het meest van al in de centrumsteden. Terwijl het aantal leegstaande panden in winkelcentra en baanwinkels gemiddeld tussen de 5 en de 6% bedraagt, is dat cijfer in de centra van middelgrote steden 15%. Dit wil zeggen dat 1 op de 7 panden in de kernen leeg staat.
Oorzaken
De grote oorzaak van de stijgende leegstand is voor Gerard Zandbergen duidelijk. “Er wordt in België meer gebouwd dan de markt kan absorberen. De detailhandel krimpt, maar er komt steeds meer winkeloppervlakte bij. Het aantal winkelmeters blijft groeien, terwijl de markt ze niet meer invult. Het totale oppervlak aan winkelruimte in de detailhandel (in gebruik en leegstaand) is de afgelopen 10 jaar met bijna 3 miljoen vierkante meter toegenomen. Hebben we echt zoveel winkelmeters nodig? Nee. We zijn een bubbel aan het creëren, en die gaat vroeg of laat open spatten.”
Om de nieuwbouw te compenseren en de krimpende detailmarkt bij te houden, zouden er veel meer winkelpanden uit de voorraad genomen moeten worden, meent Gerard Zandbergen. “Zelfs als er geen enkele nieuwe winkel gebouwd wordt, zal de leegstand verder stijgen door de afkalvende markt. Er moet dus meer “opgeruimd” worden: oude winkels kunnen bijvoorbeeld omgebouwd worden naar woningen of afgebroken worden."
E-commerce
En wat met e-commerce? Is de opmars van online winkels ook geen belangrijk reden voor de stijging van leegstand? “Het zal zeker een effect hebben. Alles wat iets afsnoept van fysieke detailwinkels zal een aandeel hebben in de stijgende winkelleegstand. E-commerce is volgens mij vooral een bijkomend argument dat we minder winkelmeters nodig hebben. Je kan elk product immers maar één keer verkopen.”