Verse voeding: hard discounters en buurtsupermarkten zetten hun groei verder
Tweemaal per jaar geven we, in ons Gondola Magazine, in de rubriek Infovers een overzicht van de evolutie van de distributiekanalen voor de verse voeding. In dit artikel volgen de belangrijkste conclusies van VLAM voor 2017, op basis van cijfers van het markonderzoeksbureau GfK.
Vorig jaar besteedden de Belgische gezinnen minder aan voeding, dranken, huishoud- en verzorgingsartikelen dan het jaar voordien. De bestedingen aan verse voeding bleven daarentegen status quo. Hard discount zet binnen de versmarkt zijn groei van de voorbije jaren verder en DIS 1 verloor vorig jaar terrein, na een goed 2016. DIS 1 blijft in alle verscategorieën wel marktleider. De grootste verliezer is de speciaalzaak, die het slachtoffer is van het dalende aantal aankoopmomenten. Opmerkelijk is het goede resultaat van de buurtsupermarkt.
Steeds minder aankoopmomenten
In 2017 besteedden de Belgische gezinnen 0,5% minder aan voeding, dranken, huishoud- en verzorgingsartikelen (FMCG) dan het jaar voordien zo kwamen ze uit op een totaal bedrag van 25,8 miljard euro.
De versmarkt deed het iets beter dan het marktgemiddelde en bleef stabiel op 11,2 miljard euro. Rekening houdend met de voedingsinflatie van 1,2% koopt de Belg al enkele jaren op rij minder verse producten. Als gevolg van het groeiende duurzaamheidsbesef koopt de Belg bewuster en springt hij verstandiger met voedsel om. Bovendien blijft het dalende aantal winkelbezoeken de totale aankopen negatief beïnvloeden.
Vorig jaar gingen er bijna 5 aankoopmomenten voor versproducten verloren. Het jaarlijkse aantal winkelbezoeken bedraagt nu 141 keer per jaar. In 2008 was dit nog 185 keer. Het kanaal dat het meest te lijden heeft onder het dalende aantal winkelbezoeken is de speciaalzaak. Bij dit kanaal verminderde het aantal bezoeken sinds 2008 met 40%. Een groei van het aantal aankoopmomenten was er wel bij de buurtsupermarkt. Op lange termijn winnen de ‘overige’ kanalen met onder andere de e-commerce terrein, al blijft het marktaandeel hiervan in de versmarkt beperkt.
Hard discounters en buurtsupermarkten winnen marktaandeel
De absolute marktleider in de versmarkt blijft DIS 1, zeg maar de hypermarkt en de klassieke supermarkt. DIS 1 bereikte in 2009 met 48% zijn hoogste aandeel maar zakt nu tot iets meer dan 45% marktaandeel. Vorig jaar verloor dit kanaal bijna één procentpunt.
Hard discount is de grootste groeier. Sinds 2011 wint dit kanaal jaar na jaar terrein. Het marktaandeel van hard discount in de versmarkt steeg vorig jaar met 0,8 procentpunt en naar 20,6%. Het is hiermee de nummer twee in het retaillandschap, vóór de buurtsupermarkt maar ver achter DIS 1. Het marktaandeel van de buurtsupermarkt nam vorig jaar de grootste sprong, nl. van 15,8% naar 17,2%. Deze winkelformule was tot 2013 een continue groeier en kende daarna enkele mindere jaren om vorig jaar dus fors te stijgen.
De grootste verliezer is echter de speciaalzaak. Dit kanaal ziet zijn marktaandeel in tien jaar tijd krimpen van 14,9% naar 9%. De openbare markt deelt ook in de klappen en verliest, na enkele jaren van stabilisatie, verder terrein en zakt richting 2% marktaandeel. Het dalende aantal winkelbezoeken laat zich in de speciaalzaak het sterkst voelen.
De groep ‘overige kanalen’ met o.a. Bioplanet, de kleinere superettes met maximum twee kassa’s, de rechtstreekse verkoop en de e-shops, is een groep met een marktaandeel dat evolueert naar 6%. Binnen deze groep deed de rechtstreekse verkoop op de hoeve het iets beter dan de rest. De aankoopfrequentie op de hoeve blijft op peil.
DIS 1 blijft dominant in alle verscategorieën
DIS 1 blijft in alle verscategorieën de absolute marktleider. Het marktaandeel van DIS 1 varieert van 39% voor vleeswaren tot 51% voor zuivel. Naast zuivel vormen ook eieren een belangrijke categorie voor de supermarkt in het algemeen en DIS 1 in het bijzonder. Ook voor groenten en fruit scoort DIS 1 boven het gemiddelde met een marktaandeel van respectievelijk 47% en 48%. Bij de categorieën vlees en vleeswaren is DIS 1 dan weer relatief ondervertegenwoordigd. De categorie vis, week- en schaaldieren scoort gemiddeld in DIS 1.
Bij hard discount valt vooral het lage marktaandeel (14%) voor de dierlijke producten (vers vlees, gevogelte, wild, vis, week- en schaaldieren) op. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat het aandeel van Renmans meegerekend wordt bij de speciaalzaak en niet onder hard discount valt. Vers vlees, gevogelte en wild is een categorie waar de speciaalzaken (slagers) sterk staan met een aandeel van 21%. De zelfstandige slager houdt hiermee stand binnen het retaillandschap.
Het distributiekanaal ‘openbare markt’ is relatief belangrijk voor fruit en groenten en vooral voor vis, week- en schaaldieren. De openbare markt boekte in 2016 winst voor vis, week- en schaaldieren maar viel vorig jaar terug vooral ten voordele van de buurtsupermarkt. Die wint ook fors terrein voor groenten en fruit.
Vermeldenswaard is ook het relatief hoge aandeel (10%) van het kanaal ‘overige’ voor verse aardappelen. Hieronder valt voornamelijk de rechtstreekse verkoop op de hoeve.
De buurtsupermarkt wint in alle regio’s
DIS 1 heeft het grootste marktaandeel in Brussel, goed voor 57%. In het zuiden van het land staat DIS 1 traditioneel sterker dan in Vlaanderen maar dit verschil wordt kleiner. Nu heeft DIS 1 in Wallonië 45% van de versmarkt in handen ten opzichte van 42% in Vlaanderen. Het aandeel van de marktleider staat in Brussel en Wallonië zwaarder onder druk dan in Vlaanderen. In 2008 had DIS 1 in het zuiden van ons land nog een aandeel van 54% en in Brussel bedroeg dit zelfs 66%. De marktleider kon vorig jaar meer oudere alleenstaanden (>40j) aantrekken maar verloor jonge alleenstaanden (<40j>
Hard discount won op lange termijn het meest aan belang en groeide vorig jaar nog verder door qua marktaandeel. Het aantal kopers van versproducten in dit kanaal daalde echter zowel in Vlaanderen als in Brussel. De aankoopfrequentie liep terug in Vlaanderen maar steeg in Brussel en Wallonië. Het kerncliënteel van hard discount blijft bestaan uit gezinnen met kinderen en vooral die met een beperkt inkomen. Deze groep kopers is wel stabiel. De omzetgroei in hard discount kwam in 2017 hoofdzakelijk op het conto van de tweeverdieners zonder kinderen en de gepensioneerden met een beperkt inkomen te staan.
In Vlaanderen staat de speciaalzaak met een marktaandeel van 13% steviger in zijn schoenen dan in Brussel en Wallonië. In deze regio’s heeft de speciaalzaak een marktaandeel van respectievelijk 7% en 8%. Het marktaandeel van de speciaalzaak staat over heel België wel sterk onder druk. De grootste kopersgroep zijn hier de gepensioneerden.
De buurtsupermarkt is de grote winnaar in 2017. Dit kanaal wint in alle regio’s aan marktaandeel. Het kon in alle bevolkingsgroepen meer kopers aantrekken. De grootste omzetstijging boekte de buurtsupermarkt bij de 40-plussers en dan vooral bij de kostwinnaars en de gepensioneerden met een beperkt inkomen.
De openbare markt en de rechtstreekse verkoop op de hoeve tot slot hebben in Vlaanderen hogere marktaandelen dan in de rest van het land.