Te veel kwik in tonijn van Europese supermarkten?

Bloom Association trekt aan de alarmbel. In een uitgebreid onderzoek dat gisteren is gepubliceerd, waarschuwt de NGO dat er abnormale hoeveelheden kwik aanwezig zijn in blikken tonijn in Europese supermarkten. Belangrijk detail: in zijn onderzoek gaat de NGO uit van een maximum toegestane hoeveelheid kwik van 0,3 mg/kg, terwijl die door de EU is vastgesteld op 1,0 mg/kg.

“Een schandaal voor de volksgezondheid”, schrijft Bloom Association in zijn onderzoeksrapport. Het onderzoek, met de naam 'Vergif in vis', toont aan dat één op de twee blikjes tonijn die door Bloom Association zijn onderzocht de maximale kwiklimiet overschrijdt. Daarbij gaat de organisatie uit van een maximum toegestane hoeveelheid kwik van 0,3 milligram per kilogram vis. Een opvallende keuze, aangezien de maximumwaarde volgens de Europese richtlijn, gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU op 20 april 2022, 1,0 mg/kg bedraagt voor tonijn en andere vissoorten die zijn geclassificeerd als “grote roofdieren”. Volgens berekeningen van Bloom Association leidt een kwikgehalte van 1 mg/kg in verse tonijn tot een theoretisch gehalte van ongeveer 2,7 mg/kg in tonijn in blik, aangezien tonijn in blik veel water verliest en het kwik daarom 2 tot 3 keer meer geconcentreerd is dan in verse tonijn. Een conclusie die nog niet is bevestigd door wetenschappelijke analyses die de afgelopen jaren in Frankrijk zijn uitgevoerd door Ifremer.

Desondanks beweert Bloom Association, door het willekeurig testen van 148 blikjes tonijn uit vijf landen - Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Frankrijk en Italië - dat 100% van de blikjes verontreinigd zijn met kwik. Een bewering die in deze vorm al twijfelachtig is, gezien het begrip 'verontreiniging' de indruk wekt dat elke consumptie van tonijn gevaarlijk is, zelfs als het product aan de gezondheidsnormen voldoet. Elk voedingsproduct, zelfs als het volgens strenge normen is geproduceerd, bevat bestanddelen die schadelijk kunnen zijn, maar het is allemaal een kwestie van concentratie en daarom bestaan er normen. Dit is een legitiem debat, maar het idee van een voedingsproduct, ook biologisch, dat 100% puur is en vrij van de minste giftige molecule is absurd. De algemene conclusie - dat alle blikjes kwik bevatten - is daarom duidelijk retorisch: het doel is om de kwestie te dramatiseren, en het is jammer dat deze publiciteitsgimmick een belangrijk onderzoek enigszins ondermijnt. Ten tweede baseert de NGO zich op een 'wettelijk' kwikgehalte van 0,3 mg/kg, omdat dit het gehalte is dat in de Europese regelgeving geldt voor vissoorten die niet tot de klasse van grote roofdieren behoren. Volgens het onderzoek van Bloom Association kon één op de drie blikken niet verkocht worden op de Europese markt omdat het de toegestane concentratie overschreed. Maar als de door de EU vastgestelde norm “voor grote roofdieren” wordt aangehouden, overschreed slechts één op de tien blikjes het toegelaten niveau van 1 mg/kg. In Frankrijk werd Petit Navire eruit gepikt door de NGO, omdat een blikje tonijn dat werd gekocht in een Carrefour City-winkel in Parijs een recordgehalte had van 3,9 mg/kg. Dit is bijna 4 keer het maximumgehalte van verse tonijn en 13 keer dat van soorten die onder de beperkende norm van 0,3 mg/kg vallen.

Wat wel een belangrijk gegeven is in het onderzoek is de kritiek van Bloom Association op een norm die is aangepast aan de vissoort, zonder zich te bekommeren om de maximale hoeveelheid die de consument mag binnenkrijgen. “Het maximumgehalte voor kabeljauw wordt vastgesteld op basis van de vervuiling van de kabeljauw, het maximumgehalte voor tonijn op basis van de vervuiling van de tonijn. Toch is het kwik in tonijn niet minder giftig dan het kwik in sardines of kabeljauw. Het is onbegrijpelijk, vooral als je bedenkt dat tonijn de meest geconsumeerde vis in Europa is”, klinkt het in het onderzoek. Bloom Association wijst op de verschillende risico’s van kwik. Zo is het een neurotoxische stof, waar je moeilijk vanaf komt, maar het is ook immunotoxisch en mogelijk kankerverwekkend, waardoor de NGO suggereert dat de tonijnindustrie lobbyt om bepaalde producten op de markt te houden, ondanks het gevaar voor de volksgezondheid. “Doordat er nu stroomopwaarts is gehandeld met betrekking tot de wettelijke drempels, kunnen fabrikanten en supermarkten volkomen legaal besmette producten verkopen. Mensen laten geloven dat het eten van tonijn veilig is vanuit gezondheidsoogpunt is een leugen”, klinkt het verder in de studie. Tot slot stelt Bloom Association dat de vermeende neurologische voordelen van omega-3 de neurologische schade veroorzaakt door kwik niet teniet doen. Bovendien zijn het niet dezelfde vissen die omega-3 leveren die vervuild zijn met methylkwik. “Roofvissen zijn veel minder rijk aan omega-3 dan bijvoorbeeld sardines, ansjovis of makreel. Het vermijden van vis die vervuild is met methylkwik betekent dus niet dat je een omega-3-tekort riskeert”, besluit de NGO.