Nu duidelijk is dat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie zal verlaten, dringt voor de retail- en FMCG-sector één vraag zich op: wat zal de impact van de Brexit op de Belgische retail en consumptiemarkt zijn? Op korte termijn zal de Brexit geen onmiddellijke schade aan de retailsector toebrengen, aangezien die vooral van lokale consumptie afhangt. De voedingssector daarentegen zal wel direct getroffen worden.
“De impact van het economisch klimaat heeft een grotere invloed op de retail dan de Brexit, althans op korte termijn”, zegt Pierre-Alexandre Billiet (CEO Gondola Group). Volgens Dominique Michel (CEO Comeos) heeft de Brexit een negatieve invloed op middellange termijn omdat het VK een liberale wind doet waaien over een regulerend en interventionistisch economisch Europa. "Met het verdwijnen van de Britten uit de EU, riskeren we een teveel aan regularisatie en te weinig liberalisme wat nefast kan zijn voor de retail. Op lange termijn kan de inflatie 1 à 3 procentpunt dalen met mogelijke deflatie tot gevolg”. Uit het laatste rapport van Bofa Mi bleek dat een Brexit gevolgd door een deflatie trouwens de grootste vrees is van de top 200 CEO’s in Amerika.
Opportuniteiten
De binnenlandse EU-markt is nog verre van geconsolideerd. Zeker op vlak van tax digitalisatie en e-commerce. De Britten hebben nooit bijgedragen tot een consolidatie van de interne Europese markt. Misschien kan een Brexit daar verandering in brengen.
Basis landbouwproducten en niet-verwerkte producten
Door de daling van valuta in de UK zal de koopkracht dalen. Het VK heeft slechts een voorzieningsgraad van 62%. De rest moet worden ingevoerd. Zeker voor basisproducten kan de impact zeer groot zijn op de Belgische voedingsindustrie omdat deze producten weinig prijselastisch zijn.
De beperkte marges stellen vlees en groenteboeren weinig in staat om (tijdelijk) een flexibele pricing op stellen. En andere Europese lidstaten staan te popelen om te kunnen exporteren naar de UK. De impact van de Brexit kan op primaire (niet-verwerkte) consumptieproducten redelijk snel een impact hebben.
Belgische consumentenvertrouwen niet aangetast op korte termijn
Op korte termijn wordt niet verwacht dat het consumentenvertrouwen in België wordt aangetast door de Brexit. Ook de koopkracht zou niet onmiddellijk bezwijken aan een paniekaanval.
Consolidatiegolf in de Belgische retail
De Belgische retail staat aan de vooravond van een consolidatiegolf die in de ons omringende landen al heeft plaatsgevonden. De mergers & acquisitions worden vaak gedreven door internationale in London gebaseerde spelers.
Deze consolidatiestrategie in de retail is zeer marktafhankelijk en financiële spelers zijn daarbij een noodzakelijk kwaad. Er wordt niet verwacht dat Private Equity en Venture Capital spelers zich beperken tot hun “eiland” en volgens Pierre-Alexandre Billiet zullen financiële partijen (uit het VK of elders) echte opportuniteiten blijven identificeren.
E-commerce in België
De competitiviteit van België inzake e-commerce is de laatste 24 maand aan het stijgen maar komt van heel ver. De impact van de Brexit op e-commerce zou vooral in de back office kunnen liggen. De meeste (kleine) Belgische e-shops zijn weinig actief in het buitenland. De onmiddellijke impact van de Brexit op e-commerce sluit zich aan bij de impact op retail in het algemeen. Vooral de nationale consumptie kan onrechtstreeks worden aangetast op de middellange termijn.
Voedingssector ongerust, maar niet in paniek
Engeland is het vierde grootste exportland voor de Belgische voedingsindustrie na Frankrijk, Nederland en Duitsland. De export naar het VK is goed voor 2,2 miljard euro. “Wat spijtig is”, zegt Chris Morris (Fevia), "is dat het aandeel van het VK in onze export is gegroeid. De export van de voedingssector naar de UK is met 26% gegroeid sinds 2011. Die export groeide van 1,7 miljard naar 2,2 miljard export (+13% in 2013, +5% in 2014, +0% in 2015 en +6% in 2016)."
Vooral bereidingen van fruit en groenten (diepvriesaardappelproducten zoals frieten, kroketten,…) zijn een belangrijk exportproduct naar het VK. Van die producten alleen al exporteren we bijna een half miljard naar het Verenigd Koninkrijk. Dit deel van de export zal vandaag niet wegvallen omwille van de Brexit, maar zal zeker worden aangetast omdat de pond zal wegzakken als valuta en dus Belgische producten in vergelijking duurder zullen worden voor Engelse bedrijven. De onmiddellijke impact van een Brexit zal dan ook een daling van de Belgische export zijn onder invloed de verzwakking van de pond.
Vorm van protectionisme
“De Belgische voedingssector is bezorgd over de afscherming van markten. Bang zijn en op zichzelf terugplooien is nooit positief voor de economie”, zegt Chris Morris. “De Brexit is een vorm van protectionisme. Alle landen in Europa proberen wel ergens hun macht af te schermen en de vraag is welk nieuw evenwicht de Britse consumptiemarkt zal vinden: een balans tussen economische import en nationaal protectionisme. De import van buitenlandse producten zal zeker worden afgeremd maar onze grootste bezorgdheid bij Fevia is dat dit fenomeen zich zou uitstrekken naar andere lidstaten, wat nefaste gevolgen zou hebben voor een klein exportland als België.”
In Frankrijk is er vandaag een wetsvoorstel om verplicht de oorsprong van producten per land aan te geven op de verpakking. De Europese Commissie moet zich op 5 juli uitspreken tegen die Franse maatregel. Zonder verzet van de commissie zal het Frans voorstel in Frankrijk de facto worden aanvaard. De UK past vandaag de ‘Red Factor’ (label met Britse vlag op Britse producten) toe. In Frankrijk legt McDonald’s zijn leveranciers op om enkel te werken met aardappelproducten die van Franse oorsprong zijn en door Franse aardappelverwerkers zijn bereid. De Brexit geeft ruimte aan Europese lidstaten om aan martkafscherming te doen en dat wordt in fine het grote debat.
Internationale vs. lokale markten
De voedingsindustrie is de vierde exportsector in België. België heeft een positieve handelsbalans van 3,8 miljard euro en de voedingsindustrie vertegenwoordigt 10,1% van de totale Belgische goederenexport.
Chris Morris (Fevia): “Ook nationaal moeten we vandaag zeer voorzichtig zijn. Het lijkt totaal niet aangewezen om bijkomende taxen in te voeren in het huidige klimaat. We mogen niet in silo's denken en tal van afzonderlijk verschillende taxen en heffingen invoeren. Want de opeenstapeling van nationale taxen en een daling van de internationale export zou dan wel catastrofisch kunnen zijn.”
“Om op een positieve noot te eindigen: alle experts, zowel in retail als in consumer goods zijn het erover eens dat de Brexit een potentiële versterking van de overblijvende Europese lidstaten zou kunnen betekenen. Dit is een kans om met de blijvers een sterke Europese Unie te vormen”, besluit Pierre-Alexandre Billiet (Gondola).