Tweedehands of greenwashing?

Veel bedrijven storten zich op de tweedehandsmarkt, maar blijven intussen onverminderd producten op de markt brengen die bij het afval belanden en het milieu belasten. Greenwashing loert om de hoek.

Tussen 2000 en 2015 verdubbelde volgens cijfers van de Ellen MacArthur Foundation de wereldwijde kledingproductie, terwijl het aantal keren dat een stuk gedragen wordt sterk daalde. Volgens gegevens van het Europese Parlement klom de wereldwijde textielproductie van 58 miljard ton in 2000 naar 109 miljard ton in 2020. De verwachting is dat het cijfer oploopt tot 145 miljard ton in 2030. Critici vragen zich af hoeveel er onder het mom van ‘een circulaire economie’ aan greenwashing gedaan wordt. Hoe geloofwaardig is het bijvoorbeeld dat Primark en H&M, vertegenwoordigers van de spotgoedkope mode-industrie, mee verantwoordelijk voor de wereldwijde overproductie, samen met de Ellen MacArthur Foundation in 2024 The Fashion ReModel opstartten, een project waarbij gezocht wordt naar manieren om circulaire businessmodellen op te schalen? Primark stortte zich in 2022 al op de tweedehandsmarkt, maar draagt er ook aan bij dat steeds meer goedkope kledij vernietigd moet worden. H&M kwam in 2023 in opspraak omdat zijn kledinginzamelingsprogramma niet zo circulair is als het bedrijf liet uitschijnen. Het kondigde aan dat het in 2020 al 18.800 ton afgedankte kleding en textiel ingezameld had, maar hoeveel daarvan gerecycleerd wordt, vermeldde het niet. Jolien Roedolf, onderzoeker duurzaam ondernemen aan de Thomas More Hogeschool: “Je kan je vragen stellen bij wat die bedrijven doen, maar het feit dat ze bezig zijn met tweedehands draagt bij tot de acceptatie ervan. Ze zorgen ervoor dat meer mensen het geneigd zijn aan te kopen, wat een goeie zaak is.” 

Dat de wereldwijde kledingproductie blijft toenemen, is een teken aan de wand dat tweedehands (voorlopig) niet zoveel structurele impact heeft. Zorgt tweedehands ervoor dat er minder nieuwe stukken gekocht worden? Pakken we via tweedehands overproductie en overconsumptie aan? Op geen van die vragen is een eenvoudig antwoord te geven. De opmars van tweedehands is nog vrij pril en de omvang van de markt (voorlopig) nog niet zo groot, waardoor de impact nog klein is. Jolien Roedolf verwijst naar een onderzoek van Vinted. “Daaruit blijkt dat 40% van de tweedehandsaankopen gebeuren in plaats van een nieuwe aankoop. Er wordt dus geen nieuwe kledij gekocht. Het is geen 100%, maar het is ook niet niets. Het cijfer van Vinted wordt bevestigd door de literatuur. Al moet ik daaraan toevoegen dat er nog weinig onderzoek naar gedaan is. Het is ook moeilijk om er cijfers over te verzamelen”, stelt ze. Europa is zich bewust van het gevaar van greenwashing. Het riep in maart van 2024 een richtlijn in het leven die er de strijd mee aanbindt, een aanpassing van de al bestaande richtlijn op oneerlijke handelspraktijken. Bedoeling is foute informatie over de milieu-impact of voordelen van producten aan te pakken. Daarbij komen algemene milieuclaims zonder bewijs, claims dat producten een neutrale, verminderde of positieve milieu-impact hebben omdat ze uitstoot compenseren of niet gecertificeerde duurzaamheidslabels in het vizier.