Sinds 1 januari 2018 zijn de accijnzen op frisdranken opnieuw gestegen. Het tarief dat werd opgetrokken van 3 cent per liter in 2016 naar 6,81 cent in 2017, stijgt nu naar 11,92 cent. Sinds de invoering van de gezondheidstaks zijn de accijnzen dus meer dan verdrievoudigd. In september 2017 deelde Jean Eylenbosch, voorzitter van FEVIA, ons zijn visie over dit onderwerp. Op dat moment negeerden we nog een mogelijke accijnsverhoging en de gevolgen ervan. Maar zijn woorden worden nu werkelijkheid. Daarom kunnen we u dit interessante interview dat in september in Gondola Magazine verscheen, niet onthouden.
Jean Eylenbosch is een man die zich niet snel opwindt. De voorzitter van FEVIA, de Federatie voedingsindustrie, is een toonbeeld van hoffelijkheid. Maar vandaag is hij niet alleen slechtgehumeurd, hij is echt kwaad. De reden? Het project van de federale regering om een nieuwe taks in te voeren op de drankenindustrie en –handel. Temeer omdat hij goed weet wat de gevolgen zijn van zo’n maatregel, omdat hij als Vice-President European Government Relations van Coca-Cola Enterprises de markt heel goed kent.
Even samenvatten voor de lezers die de laatste twee jaar buiten ons zonnestelsel hebben doorgebracht. Twee jaar geleden nam de federale regering de lovenswaardige beslissing om de enorme belastingen op de arbeid in België te verlagen via de beruchte taxshift. Een mechanisme dat de belastingdruk niet echt verlaagt, maar verschuift naar een andere maatstaf van heffing.
Er bestaan helaas geen mirakels. Er zijn altijd verliezers bij een belastingbeleid, en het enige alternatief zou zijn dat de overheidsfinanciën helemaal instorten. De truc bestaat erin om de belastingen te legitimeren door te stellen dat ze geheven worden omwille van een nobele zaak, zoals de fiscale billijkheid of de volksgezondheid. Zo steeg de roerende voorheffing met 2 punten, werd de btw op elektriciteit verhoogd van 6 naar 21% en werden producten met een niet-politiek correct imago zoals diesel, alcohol en tabak, zwaarder belast. Wat men ook mag vinden van dergelijke maatregelen, het blijft altijd een goede oefening om de effecten ervan na te gaan. Wat alcohol en tabak betreft lijken deze alvast een maat voor niets. De brutale stijging van taksen en accijnzen heeft een omgekeerd effect gehad op de begroting. Een te hoge belasting heeft een averechts effect door een vlucht naar het buitenland in de hand te werken, wordt weleens gezegd. En dat blijkt ook in dit geval op te gaan. De Belgische consument is niet gestopt met feesten en drinken : hij steekt gewoon even de grens over om een voorraadje drank in te slaan. Met als resultaat dat de categorie alcoholische dranken met een kater zit : de verkoop is verleden jaar gedaald met maar liefst 13%, en is sindsdien zelfs verder gekelderd met zomaar eventjes 14,9% (cijfers MAT P07 2017).
Gezondheid als alibi
De markt van de alcoholische dranken is niet de enige die in de hoek zit waar de klappen vallen. In januari 2016 stegen ook de accijnzen op de frisdranken. Met blijkbaar eenzelfde effect op de verkoop in het buitenland, dat toen door GfK werd ingeschat op 7% van het volume dat door de Belgen wordt aangekocht, of een stijging met 12%. Die stijging mag dan minder brutaal zijn dan die van de alcoholhoudende dranken, de fiscale rendabiliteit ervan ligt zeker hoger, als je ziet hoe groot deze markt is. Dit is waarschijnlijk de reden waarom er nu dus een nieuwe belastingverhoging klaarligt, die in 2018 een bedrag van 75 miljoen euro zou moeten opbrengen, bovenop de 50 miljoen die sinds 2016 al op een terugkerende manier wordt geheven via de accijnsverhoging. Opnieuw wordt de pil verguld door de naam van de belasting, die ‘gezondheidstaks’ werd gedoopt.
Jean Eylenbosch is zo stilaan aan het overkoken : “Dit is misleiding! Het alibi van de gezondheid is niet meer dan een rookgordijn dat een gewone begrotingsmaatregel camoufleert die helpt de staatskas te spijzen door een zeer grote groep consumptiegoederen te viseren. Het begrip suiker, waar het zogezegd over zou gaan, wordt trouwens zeer omfloerst omschreven. Niet alleen suikerhoudende dranken worden bovendien belast. Verder wordt er een volledige categorie producten geviseerd, zonder dat er rekening wordt gehouden met de ingrediënten waaruit elk van hen is samengesteld.”
Alsof dat nog niet genoeg was, trekken ook organisaties als de Gezinsbond nu mee aan de kar door te pleiten voor de installatie van een ‘obesitastaks’. “Dat komt overeen met het ronduit negeren van de inspanningen die de industrie heeft gedaan om bij te dragen tot een redelijke consumptie via nieuwe recepten of de ontwikkeling van kleinere formaten. Of de initiatieven die de sector op vrijwillige basis heeft genomen. Denk maar aan het Convenant Evenwichtige Voeding dat verleden jaar werd aangegaan met minister van Volksgezondheid Maggie De Block, waarmee de partners zich engageren om het aantal calorieën te beperken en een meer evenwichtige voeding te promoten. Of aan de Belgian Pledge, gedragen door FEVIA, COMEOS en UBA, waarin de deelnemende ondernemingen zich ertoe verbinden om geen reclame de wereld in te sturen die zich richt tot kinderen onder de twaalf jaar. Vergeet ook het engagement niet voor een evenwichtige aanpak van het aanbod van dranken en snacks in de Vlaamse scholen, ondertekend samen met de Vlaamse ministers Crevits en Vandeurzen. Niemand ontkent dat onze maatschappij te kampen heeft met een probleem van slechte voeding en obesitas, maar het is door duiding, door een gezondheidsbeleid dat berust op overleg, dat we dit probleem kunnen aanpakken, en zeker niet door een opportunistische taks die, in tegenstelling tot wat zijn naam aangeeft, niet bijdraagt aan de gezondheid. Je moet de burger niet in het ootje nemen. Dit is gewoon een fiscale maatregel om het gat in de begroting te helpen dichten. Die vlaag van belastingverhogingen houdt nog twee andere risico’s in : de consument wordt niet alleen aangezet om te gaan shoppen in het buitenland, maar ook om goedkopere en minder kwalitatieve producten in te slaan.”