Zowat een derde van alle wereldwijd geproduceerde broeikasgassen komt voort uit het produceren, verpakken, transporteren en verwerken van voedsel. Hoe kan dat beter? Inge Jonckheere, Belgische hoofdauteur van het laatste VN-klimaatrapport: “Mensen kunnen individueel zelf ook veel doen.”
Inge Jonckheere (45) is bio-ingenieur van opleiding en werkt sinds 13 jaar bij de FAO, de landbouworganisatie van de Verenigde Naties. Ze werkte als enige Belg mee aan het laatste VN-klimaatrapport, dat aangeeft dat het enorm moeilijk wordt om de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te realiseren. “Maar er is ook hoop”, zegt Jonckheere. “Ik zie bij veel mensen de wil om een positieve impact te hebben en dat is belangrijk om er te raken. We staan op een kantelpunt. We moeten nu iets doen. Het belangrijke is dat zelfs klimaatsceptici dit rapport niet naast zich kunnen neerleggen. Het is gebaseerd op 18.000 wetenschappelijke studies en de finale tekst werd goedgekeurd door alle overheden. Het is een heel belangrijk document.”
Ons voedingssysteem is verantwoordelijk voor zowat een derde van de uitstoot van broeikasgassen. Wat kan er gebeuren om dat te verminderen?
Ik wil op zich de voedingssector niet viseren. Het rapport toont dat we op alle vlakken ons gedrag moeten bijsturen. We zijn gewoon bezig om op een niet-duurzame manier te leven op deze planeet. Dat geldt niet alleen voor de industrie, maar voor iedereen. De voedingsindustrie werkt ook vanuit een bepaalde vraag. Die moeten we evengoed aanpakken. Mensen kunnen individueel heel veel doen: minder met de auto rijden, minder energie verbruiken, minder vlees eten.
Onze vleesconsumptie moet naar beneden, daar lijkt weinig discussie over te bestaan.
In het Westen moet de vleesconsumptie naar beneden, in andere landen helemaal niet, omdat je daar samenlevingen kan ontwrichten. Het probleem van intensieve veeteelt is vooral de methaanuitstoot. We moeten kijken naar manieren om de hele cyclus duurzamer te maken. Het gaat vooral om minder vlees eten in westerse landen, helemaal stoppen hoeft niet. We moeten niet allemaal vegetariër worden, dat is ook niet wenselijk, want er is ook niet genoeg landbouwgrond om voldoende eiwitten uit plantaardige voeding te halen. Vlees is op zich een efficiëntere manier om eiwitten binnen te krijgen, maar er zijn helaas ook grote nadelen aan verbonden.
Bent u voorstander van een vleestaks?
Ik denk dat alles dat niet duurzaam is een taks moet krijgen. Ik zou vooral niet-lokale producten zwaarder belasten. Een voorbeeld: ik was onlangs op Martinique en het was daar makkelijker om een Belgische appel te kopen dan een lokale ananas. Heel ons systeem zit fout. Ik sta er soms van versteld hoe het kan dat zoiets als economisch model kan werken. Door duurzamere producten aantrekkelijker te maken en minder duurzame producten te belasten, zetten we een stap in de goeie richting. Je biedt nog altjd minder duurzame producten aan, maar mensen moeten er wel meer voor betalen. Als je dan bijvoorbeeld een vleestaks of iets anders inzet om de boeren efficiënter en duurzamer te laten werken, zetten we helemaal een stap in de goeie richting.
Is onze voeding in het algemeen te goedkoop?
Ik denk dat je dat wel kan stellen, ja. Ook al zullen mensen die het financieel moeilijk hebben het wellicht niet graag horen. De goedkoopste voeding is vaak ook de ongezondste, wat maatschappelijke gevolgen heeft. Ze zorgt ervoor dat meer mensen ongezond zijn en dat de kosten voor de gezondheidszorg de hoogte in gaan. Het zou daarom goed zijn dat gezonde en meer duurzame producten gepromoot worden. Sommige supermarkten dat nu ook al.
In België zijn Colruyt Laagste Prijzen, Bio-Planet en Lidl begonnen met een Eco-score. Een goed idee?
Ik heb er vragen bij. Het lijkt me heel moeilijk om in de hele supply chain voor elke factor en elke schakel na te gaan wat de ecologische impact is. Maar het is wel een geweldige manier om meer bewustzijn te creëren. Het kan gedragsverandering stimuleren, daar moeten we naar toe. Ik vind het op zich ook al hoopgevend dat er zoiets bestaat als een Eco-score. Je kon je dat tien jaar geleden niet voorstellen. Het is een teken dat er dingen aan het veranderen zijn en dat mensen stappen aan het zetten zijn.
Het klimaatrapport werd voorgesteld op een moment dat de pandemie nog niet helemaal geweken is, de inflatie piekt en er een oorlog is in Oekraïne. Vreest u niet dat dit op de achtergrond raakt?
Ik snap dat mensen door omstandigheden andere zorgen hebben, maar dit is te belangrijk om te negeren. We kunnen het niet op de lange baan blijven schuiven. De gegevens zijn zo duidelijk dat we nu echt iets moeten doen. Ik weet dat het niet makkelijk is. Als mensen geconfronteerd worden met klimaatgerelateerde rampen, zoals in Wallonië vorig jaar, hebben ze er wel aandacht voor en zien ze de urgentie ervan, maar ik vrees toch een beetje dat het rapport een beetje op de lange baan zal geschoven worden. Mensen van onze generatie zullen er weinig last van hebben, maar ik vrees echt voor onze jonge generatie. Het komt niet goed als er niets gebeurt.
In aanloop naar het Verscongres op 28 april publiceert Gondola acht weken lang artikelen rond verse voeding, duurzaamheid en innovatie.
Verscongres
Wilt u meer weten over verse voeding? Schrijf u dan snel in voor het Verscongres van Gondola Academy op 31 mei!
