In Nederland is het aantal winkeldiefstallen de jongste jaren flink toegenomen. Er wordt met de vinger gewezen naar zelfscankassa’s, die fraude in de hand zouden werken.
In Nederland ziet de politie een stevige stijging in het aantal winkeldiefstallen. Er waren vorig jaar 40.000 geregistreerde gevallen, een lijn die in januari doorgetrokken werd, met 3.854 aangegeven diefstallen. Ook in België is er een stijging tegenover de voorbije twee jaar. In 2019 waren er volgens cijfers van de federale politie nog 22.174 winkeldiefstallen, in coronajaar 2020 daalde dat naar 17.871, maar de verwachting is dat het cijfer voor 2022 zal uitkomen op 21.650. Adrian Beck, emiritus hoogleraar criminologie aan de universiteit van Leicester, bestudeert al zijn hele carrière lang winkeldiefstallen en verwijst in De Volkskrant naar het toenemend gebruik van zelfscankassa’s. “Hoe meer zelfscankassa’s supermarkten introduceren, des te meer inkomsten ze derven door eerlijke fouten van klanten of diefstal.” Ook andere experts wijzen in die richting. Martijn Wildeboer het Nederlandse Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid zegt in de krant Het Parool: “We krijgen signalen dat diefstal bij zelfscankassa’s schrikbarende vormen aanneemt. Soms gebeurt het zelfs in georganiseerd verband. Eén iemand rekent boodschappen af. Als die met het bonnetje door de poort gaat, loopt iemand anders er met een volle kar met gestolen spullen achteraan. Daar kun je als ondernemer niks tegen doen.” Niet alleen het grotere gebruik van de zelfscankassa’s verklaart de stijging in het aantal winkeldiefstallen. Ook het fors duurder geworden leven speelt een belangrijke rol.
Het is niet duidelijk hoeveel winkeldiefstallen effectief gelinkt kunnen worden aan zelfscankassa’s. Supermarkten hebben daar een zicht op, maar houden de cijfers voor zichzelf. Retailers zetten verschillende middelen in om fraude bij zelfscankassa’s zoveel mogelijk aan te pakken. Martijn Martens, analist bij Gondola Academy: “Winkelketens investeren meer en meer in zogeheten ‘anomaliedetectie’ met behulp van technologie en artificiële intelligentie.” Dat kan gaan om camera’s die verdacht gedrag signaleren, bijna onzichtbare chips op populaire producten die pas gedeactiveerd worden na het scannen of systemen die niet alleen de streepjescode maar ook de vorm van een product scannen om na te gaan of beide met elkaar overeenkomen. Uit de studie ‘Retail Security in Europe’ uit 2019 blijkt dat er in ons land een omzetverlies van 1,9% per jaar is door winkeldiefstal. Diefstal doet zich volgens de studie voornamelijk voor bij retailers en supermarkten (geschat verlies 420 miljoen euro), gevolgd door winkelcentra (51 miljoen euro verlies) en kledingzaken (50 miljoen euro verlies). Het aantal winkeldiefstallen groeit stilaan opnieuw naar het niveau van die periode.
