Uit een recente studie van Test-Aankoop blijkt dat de voedingsindustrie jongeren nog te veel aanzet om ongezonde voeding te eten. Zo blijkt dat 83% van de tussendoortjes ultraverwerkte producten zijn en de meerderheid een Nutri-Score D of E heeft. Fevia weerlegt de kritiek.
In Europa lijdt één kind op drie aan obesitas of overgewicht. Toch vormen kinderen en jongeren vandaag nog massaal het doelwit voor reclame voor ongezonde voeding. Dat blijkt uit onderzoek van Test-Aankoop, de Europese koepel van consumentenorganisaties BEUC en negen andere consumentenorganisaties. Volgens de studie is de zelfregulering waaraan de fabrikanten momenteel onderworpen zijn totaal onvoldoende. “Het is hoog tijd dat Europa een strikt wettelijk kader voorstelt om eindelijk onze Europese jeugd te beschermen”, reageert Test-Aankoop, dat al in 2016 aan de alarmbel trok.
In de studie dit voorjaar onderzocht Test-Aankoop de verpakkingen en televisie- en internetreclame (YouTube, Instagram en Facebook) van 179 snacks (koekjes, zuivelproducten, vruchtenmoes, sapjes en dranken). Daarbij werd gefocust op producten met een verpakking of promotie die een jong publiek (4-16 jaar) aanspreken via aantrekkelijke verpakkingen, figuurtjes, sportpersoonlijkheden, beroemdheden of bekende animatiefiguren. Het verdict is alarmerend, want de meerderheid van de tussendoortjes blijken ultraverwerkt (83%) te zijn, hebben meestal een Nutri-Score D (28%) of E (43%) en sommigen bevatten grote hoeveelheden suikers, vetten of zout. “Slechts 27% waren aanvaardbaar vanuit nutritioneel oogpunt”, klinkt het.
Geen bindende regels op Europees niveau
Volgens de consumentenorganisatie bestaan er vandaag geen bindende regels op Europees niveau om de op kinderen gerichte voedingsmarketing aan banden te leggen. "De enige bestaande gedragscode bestaat uit een initiatief van enkele grote voedingsproducenten, genaamd “EU Pledge” waarvan de Belgische tegenhanger overigens “Belgian Pledge” heet, dat als doel heeft de marketing voor een jonge doelgroep te beperken”, stelt Simon November, woordvoerder van Test-Aankoop, dat de zelf uitgewerkte criteria veel te laks vindt. "Zo mogen er volgens de voedingscriteria van de EU Pledge 2021 voor 68 van de 179 door Test-Aankoop onderzochte levensmiddelen reclame voor kinderen worden gemaakt, terwijl dit volgens de voedingscriteria van de WHO slechts voor 16 levensmiddelen het geval zou mogen zijn."
Om de doeltreffendheid van de ingevoerde mechanismen te controleren, hebben Test-Aankoop, BEUC en negen andere consumentenorganisaties voorbeelden geselecteerd van marketingvormen die in strijd waren met de in de “EU Pledge” aangegane verbintenissen. “Deze 81 gevallen werden voorgelegd aan het "verantwoordingsmechanisme" dat door de Pledge in het leven werd geroepen. Bij het opmaken van het eindverslag van deze studie (15/09/2021) werden van de 81 ingediende klachten uiteindelijk slechts 7 klachten door de “EU Pledge” gegrond verklaard, 7 reclameboodschappen door de ondernemingen ingetrokken, en één zaak is nog in behandeling. Zo wordt dus aan minder dan 2 op de 10 klachten gevolg gegeven. De criteria zijn niet alleen laks, maar bovendien worden ze ook niet nageleefd”, betreurt de woordvoerder.
“Tal van organisaties – waaronder WHO – erkennen welke sterke invloed marketing voor ongezonde voeding heeft. Het is dus dringend tijd om de op kinderen gerichte reclame te reguleren", besluit Simon November. “Gezien de inefficiëntie van de zelfregulering van de voedingsmarketing door de industrie, pleiten wij voor bindende Europese regels die onder andere zouden voorschrijven dat het gebruik van promotietechnieken die een sterke aantrekkingskracht op kinderen hebben, zouden worden stopgezet.”
Update 29 september 2021
Kritiek ongegrond volgens Fevia
Fevia, de federatie van de Belgische voedingsindustrie, is niet te spreken over de kritiek van Test-Aankoop en vindt dat de organisatie weinig transparant is over de criteria die ze gebruikte voor het kiezen van de 179 snacks. Er is volgens haar dan ook een gebrek aan wetenschappelijke aanpak. Bovendien stelt ze dat de claim dat de voedingsindustrie op Europees vlak haar eigen, vrijwillige engagementen niet zou nakomen, stoelt op een manifest foute interpretatie van die engagement. “Test-Aankoop valt de sector aan met een eenzijdig en onjuist rapport over marketing van voeding naar kinderen. Met de Belgian Pledge hebben wij net een aanpak die werkt en die bedrijven aanmoedigt om te blijven innoveren. We gaan graag in dialoog over hoe we als sector nog beter invulling kunnen geven aan de terechte vraag naar verantwoorde marketing, maar een eenzijdige oproep om wetgeving die kinderen zou doen opgroeien in een wereld zonder reclame, is onrealistisch”, reageert Bart Buysse, CEO van Fevia. De federatie benadrukt dat de Belgian Pledge juist helpt om de lat steeds hoger te leggen om te mogen adverteren naar jongeren en dat het bovendien inspeelt op het snel veranderende mediagebruik van kinderen. "Zo’n aanpak, op basis van vrijwillige engagementen en constructieve dialoog, is de beste garantie op echte resultaten”, besluit Bart Buysse.
