De regering heeft afgelopen weekend het verpakkingsplan van Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege officieel goedgekeurd. Tegen 2022 moet 90% van de drankverpakkingen ingezameld en gerecycleerd worden. Tegen 2025 geldt dat ook voor 95% van de huishoudelijke verpakkingen.
De kogel is door de kerk. Het verpakkingsplan 2.0 van Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) is goedgekeurd door de Vlaamse regering. Het is een ambitieus plan dat Vlaanderen verder op weg zet naar een circulaire economie en bijdraagt aan het verminderen van het zwerfvuil. In tegenstelling tot het oorspronkelijke verpakkingsplan dat Schauvliege in mei voorstelde, zal er voorlopig nog geen statiegeld worden ingevoerd. Wel komen er concrete doelstellingen om het zwerfvuil te verminderen. Zo moet tegen 2022 90% van de drankverpakkingen ingezameld en gerecycleerd worden, tegen 2025 moet dan weer 95% van alle huishoudelijke verpakkingen gerecycleerd worden.
Om deze doelstellingen te bereiken, zal, naast de uitbreiding van de PMD-zak naar alle huishoudelijke plastic verpakkingen, de sector veel meer inspanningen moeten doen op het gebied van out-of-home- en on-the-go-consumptie.
Een ander onderdeel van het plan richt zich op ecodesign. Verpakkingen moeten zo ontworpen worden dat ze volledig circulair worden. Om dat te bereiken moet het verschil in de groene-punt-bijdrage tussen de “circulaire” verpakkingen en de niet-recycleerbare verpakkingen veel groter worden. Om de circulaire economie in Vlaanderen verder te ontwikkelen is het ook belangrijk dat er geïnvesteerd wordt in recyclagecapaciteit. Minister Schauvliege wil daar via de middelen van de Vlaamse Milieuholding aan bijdragen.
Ten slotte besteedt het plan ook aandacht aan e-commerce en aan het fenomeen van de grensaankopen. Voor de verpakkingen die zo op de markt komen in Vlaanderen, moeten dezelfde spelregels gelden.
“Indien deze doelstellingen niet gehaald worden, zullen forse boetes opgelegd worden”, klinkt het bij minister Schauvliege. De huidige boetes tegen zwerfvuil werden inmiddels verhoogd tot minimaal 800 euro. Daarnaast moet ook de pakkans omhoog. Minister Schauvliege rekent daarvoor op de lokale besturen en wil hen daarbij ondersteunen. Zij zal aan de gemeenten bovendien voorstellen om een zwerfvuilovereenkomst af te sluiten.
Mochten de zwerfvuildoelstellingen tegen 2023 nog steeds niet gerealiseerd zijn, dan zal de sector bovendien verplicht een statiegeldsysteem moeten organiseren.
Het verpakkingsplan krijgt nu een vertaling in de wetgeving en in de erkenning van Fost Plus die tegen het einde van 2018 moet worden afgeleverd.
Plastic in milieu tegengaan
Naast de goedkeuring van het verpakkingsplan, heeft de Vlaamse regering, op voorstel van Joke Schauvliege, een wijziging van het Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (VLAREMA) goedgekeurd. Er worden een aantal maatregelen ingevoerd om het gebruik en de verspreiding van plastic in het milieu te verminderen. Zo komt er een verbod op het gratis ter beschikking stellen van gratis plastic kassazakjes door handelaars, het gebruik van niet-herbruikbaar cateringmateriaal zoals plastic bekers, borden en bestekken, door de Vlaamse overheid en de lokale besturen, zowel in de eigen werking als bij de evenementen die ze organiseren; het gebruik van eenmalige drankverpakkingen, zoals plastic bekers, op evenementen; en stickers op groenten en fruit, tenzij zij een functionaliteit hebben (versheidsdatum, scancode,…) of wettelijk verplichte informatie bevatten.
“We worden dagelijks geconfronteerd met beelden en artikels over de plastic soup. Ook Europa is er nu van overtuigd dat hiervoor vergaande maatregelen noodzakelijk zijn. Ik wacht echter niet op wat Europa zal beslissen, maar wil met Vlaanderen een voortrekkersrol spelen, net zoals in het hele duurzame materialenbeleid”, reageert Joke Schauvliege.
Dit besluit van de Vlaamse regering wordt nu voorgelegd aan de adviesraden en de Raad van State, alvorens definitief door de Vlaamse regering te worden vastgesteld. Tegen 1 januari 2019 zouden de maatregelen in werking treden.
“Totaalaanpak met gedeelde verantwoordelijkheden”
Comeos, de federatie voor handel en diensten, is alvast tevreden met het verpakkingsplan en is blij dat de Vlaamse regering kiest voor een totaalaanpak. “De Vlaamse regering honoreert de ambitieuze engagementen die de sector heeft voorgesteld. Tegen 2022 wordt 90% van de drankverpakkingen ingezameld en gerecycleerd. En tegen 2025 zullen alle verpakkingen die op de markt komen herbruikbaar, recycleerbaar of composteerbaar zijn. Daarmee worden de Europese doelstellingen inzake recyclage van 2030 in België al in 2025 ruimschoots behaald”, reageert Dominique Michel, CEO van Comeos. Net als de regering benadrukt hij het belang van samenwerking om het zwerfvuilprobleem aan te pakken. “Wij nemen onze verantwoordelijkheid maar we doen dit samen met de overheid en het grote publiek, iedereen moet meewerken. Een zwerfvuilvrije omgeving is de verantwoordelijkheid van ieder van ons”, aldus Michel.
Ook Unizo en sectorfederatie Buurtsuper.be reageren positief op het goedgekeurde afvalplan en zijn alvast blij dat “een duur en omslachtig statiegeldsysteem” er niet komt, of toch niet voor 2023. "We hebben altijd al gepleit voor een globale aanpak, op de diverse fronten en met gedeelde verantwoordelijkheden. Die benadering vinden we nu ook terug in het Vlaamse afvalplan", aldus Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van Unizo en Luc Ardies, directeur van Buurtsuper.be.
Daarnaast zijn beide organisaties ook tevreden dat de Vlaamse regering alle partijen oproept om samen te werken. “Ook de bedrijven nemen in dit plan hun verantwoordelijkheid op, met onder meer hun engagement om hogere inzamelings- en recyclagepercentages te halen, om extra te investeren in herbruikbare, recycleerbare of composteerbare verpakkingen, en om het gebruik van plastiek zakjes in de distributie te laten uitdoven”, vervolgen Van Assche en Ardies.
Unizo en Buurtsuper.be erkennen bovendien dat ook de groeiende e-commerce sector een belangrijke verantwoordelijkheid draagt in het verminderen van de verpakkingsafvalberg. "Maar we vinden het goed dat dit Europees benaderd wordt", vertellen Danny Van Assche en Luc Ardies. "E-commerce stopt immers niet aan de grens. Met de enorme internationale online concurrentie die nu al speelt, is het des te belangrijker dat alle bedrijven binnen Europa eenzelfde verantwoordelijkheid opnemen voor hun verpakkingsafval. We hameren hier op het belang van een gelijk speelveld voor binnenlandse en buitenlandse e-commerce-bedrijven."
Tot slot is ook het NSZ tevreden dat er geen statiegeld komt op plastic flesjes en drankblikjes, en dat de PMD-zak verder wordt uitgebreid om plastic in het milieu een halt toe te roepen. Maar de zelfstandigenorganisatie is minder te spreken over het verbod op gratis plastic zakjes in de winkel, zonder stimuli te voorzien voor herbruikbare tassen. “Die beloning zou nochtans verantwoord zijn omdat handelaars op die manier zorgen voor een belangrijke mentaliteitsswitch bij hun klanten”, aldus het NSZ.