iStock
Na het mislukte sociale overleg met de directie van Delhaize hebben de socialistische en liberale vakbonden maandag een stakkingsaanzegging ingediend die binnen twee weken afloopt. “Afgaand op de houding van de directie denk ik niet dat er nieuwe gesprekken zullen volgen”, betreurt Myriam Delmée, voorzitter van de socialistische vakbond SETca.
Delhaize voerde in 2014 een grote herstructurering uit die het ontslag betekende van zo’n 2.000 werknemers. Om die ontslagen te compenseren werd een nieuwe, meer efficiënte werkorganisatie ingevoerd. SETca ondertekende in 2018 een collectieve arbeidsovereenkomst in die zin, om ze uiteindelijk te verwerpen in de lente van dit jaar, omdat de directie van Delhaize de bereikte akkoorden volgens haar niet respecteerde. De vakbond gaf zichzelf nog tot deze zomer de tijd om tot een akkoord te komen, maar tevergeefs. Kunnen de twee laatste weken voor de stakingsaanzegging afloopt de situatie nog deblokkeren? Myriam Delmée, voorzitter van SETca, denkt van niet. “Afgaand op de houding van de directie denk ik niet dat de onderhandelaars nog aan de gesprekstafel gaan plaatsnemen. Als ze intelligent waren, zouden ze het doen, maar ik heb er steeds meer twijfels over dat de mensen waarmee we spreken echt iets te zeggen hebben bij Delhaize. Een van de punten die enorm belangrijk zijn in België, en het is niet enkel bij Delhaize, is dat we onderhandelen met mensen die ons niets te zeggen hebben en alleen maar uitvoeren wat ze opgedragen wordt.” Roel Dekelver, woordvoerder bij Delhaize, reageert met een eenvoudige mededeling: “We betreuren het resultaat van de onderhandelingen. Maar zoals altijd hechten we alle belang aan een constructief sociaal overleg en hopen we via die weg een oplossing te vinden.”
België, speelbal van buitenlandse groepen?
Volgens de vakbondsvrouw is België maar een klein gebied in handen van grote buitenlandse groepen die niet altijd de Belgische cultuur van sociaal overleg begrijpen en het personeel zien als een aan te passen variabele. Een realiteit die voor een deel zou kunnen uitleggen waarom de onderhandelingen tussen vakbonden en directie mislukten. “We hebben bijna nergens kunnen over onderhandelen deze zomer en we hebben nergens oplossingen gevonden. Of het nu gaat om Delhaize, waar we de cao over de werkorganisatie verwierpen of om Carrefour, waar we onderhandelen over een nieuwe werkorganisatie of om Lidl, waar de discussies sinds maanden vastgelopen zijn. Bovendien is iedereen in oorlogsmodus als het over prijzen gaat. Als gevolg daarvan gaat de luttele marge die er is, naar prijzen en kortetermijnoplossingen, eerder dan naar een model dat een evenwicht voorziet tussen omzet en welzijn van het personeel.”
Natuurlijk is de economische context – oorlog in Oekraïne, galopperende inflatie, koopkrachtdaling, prijzenoorlog – de laatste maanden complexer geworden voor retailers. Maar daarbij klaagt Delmée een inertie aan bij retailers die haar verontrust. “Hun enige reactie is commercieel van aard, terwijl hun energiefacturen exploderen. De kosten voor frigo's worden bijvoorbeeld onbeheersbaar. Supermarkten zijn bezig met het vervangen van de meest energieslorpende toestellen waar mogelijk … maar het is zowat de enige maatregel die ze op dat vlak nemen. Het is een beetje een pleister op een houten been, het is niet op die manier dat de zaken op een duurzame manier gaan verbeteren.”
Werk aan de winkel
Nochtans is er wel werk aan de winkel in de sector, zegt de vakbondsvrouw. “De plaag van de e-commerce, bevoorradingsproblemen, de onderhandelingen met de leveranciers, logistieke problemen, enzovoort. Het leidt naar winkels die niet noodzakelijk goed onderhouden zijn, met kosten die exploderen, zonder dat er een of andere dialoog is op sectorniveau om te bekijken wat er kan gedaan worden om de uitdagingen aan te gaan die zich opstapelen.” Om die reden wil de voorzitster van SETca dat de hele sector, van landbouwer tot retailer, deelneemt aan een rondetafelgesprek over de toekomst van de sector. “Er komen altijd slogans als ‘we moeten de handel heruitvinden’. Jammer genoeg is dat nog nooit eerder zo waar geweest als vandaag. We staan voor een hele reeks uitdagingen die de voorbije maanden groter geworden zijn, maar die al langer bestaan. De hele keten herdenken zodat die leefbaar is voor elke schakel, het juiste evenwicht vinden en de processen aanpassen aan de nieuwe realiteiten.
Zonder fundamentele ingrepen vreest Myriam Delmée het ergste voor de sector. "We hebben net Makro ten grave gedragen zien worden en volgens mij is dit nog maar de eerste in een reeks die nog zal volgen. We stellen vast dat verschillende winkelketens, of het nu gaat om zelfstandige winkels of geïntegreerde, het moeilijk krijgen om te overleven. Zorgwekkender is nog dat de huidige strategische visies niet verder gaan dan het onderhouden van de rendabiliteit van een model dat op zijn einde loopt of in elk geval moeilijkheden heeft om te overleven, want geen enkele keten doet het momenteel echt goed.” Volgens haar zijn, zonder de nodige aanpassingen, grote herstructureringen onvermijdbaar, met werknemers als eerste parameter waarmee geschoven wordt. “We horen ook de stemmen van rechtse partijen die ervoor pleiten nog meer studentenarbeid mogelijk te maken en zelfs te kiezen voor flexi-jobs. Maar we hebben daarover een dubbele vrees. Aan de ene kant neemt het jobs weg van andere werknemers, die bijvoorbeeld deeltijds werken. Aan de andere kant laat het toe om jobs aan lagere kosten te voorzien, zonder het model in zijn geheel te herzien. Het verandert niets aan het feit dat we op een muur aan het afstevenen zijn.”
