Listing fees, marketingbijdragen en betalingen op 90 dagen of meer: wordt het binnenkort allemaal verboden? Eerlijk gezegd twijfelen we eraan. Alhoewel… Er staat namelijk een Europese richtlijn op stapel die hier komaf wil mee maken als er landbouwproducenten en kmo’s uit de voedingsindustrie bij zijn betrokken.
Op 11 april presenteerde de Europese Commissie een voorstel voor een richtlijn “inzake oneerlijke handelspraktijken in de betrekkingen tussen ondernemingen in het domein van de voedingsketen”. Weinig verrassend want de tekst circuleerde al, waardoor we er kennis van konden nemen en in plaats van u op te zadelen met de 38 pagina’s rechtstaal deze zelf bestudeerden om er de hoofdzaken uit te halen. Op pagina 18, meer bepaald in artikel 3, zien we bijvoorbeeld een opsomming van de praktijken die de lidstaten zouden moeten gaan verbieden in hun eigen wetgeving. Zo zou een aankoper van bederfbare waren geen betalingsvoorwaarden meer mogen opleggen van langer dan 30 dagen, en niet langer zonder opzegging een bestelling annuleren, eenzijdig de termen van een bevoorradingsovereenkomst wijzigen of de onverkochte waren retourneren. Ook listing fees, bijdragen op de promoties of marketingbijdragen, allemaal courante praktijken in de retail, zouden niet meer toegelaten zijn.
De richtlijn zou uitsluitend gelden voor de betrekkingen tussen aankopers en landbouwproducenten of kmo’s uit de voedingssector, en niet van toepassing zijn op de grote groepen, wat haar impact al enigszins vermindert. De meeste retailers hanteren immers nu al minder strenge aankoopvoorwaarden wanneer ze te maken hebben met bescheiden spelers. In Frankrijk heeft zelfs Leclerc zijn praktijken moeten aanpassen, onder druk van de publieke opinie. De richtlijn zou echter een precedent creëren waar in de toekomst ook machtige producenten hun voordeel mee zouden kunnen doen. Voor belangrijke leveranciers zijn verplichtingen als listing fees of marketingbijdragen minder een probleem dan de hypothese dat ze overal in de EU dezelfde tarieven zouden moeten hanteren…
EuroCommerce, de lobby die de belangen van de retailers verdedigt in Brussel, vindt het principe van een dergelijke wetgeving in ieder geval onnodig, en zelfs nefast. De organisatie vindt voor alles dat het document dat op tafel ligt zich baseert op perceptie eerder dan op feiten. De lobbygroep vindt verder dat het lang niet zeker is dat een dergelijke regulering de landbouwers ten goede zal komen. “Uit de aanpak van de Europese Commissie blijkt dat ze ondanks haar jarenlange analyse blijkbaar nog steeds niet voldoende begrepen heeft hoe de supply chain in de voeding in elkaar zit, vooral wat prijsvorming betreft, en de hoe de meerwaarde in de keten tot stand komt.” In de (vooral noordelijke) landen waar er een minder strikt wettelijk kader bestaat, gaat het de landbouwers meer voor de wind. “We zijn tegen het principe van een wetgeving die de praktijken verstrengt”, zegt Christian Verschueren, Algemeen Directeur van EuroCommerce. Hij voegt daaraan toe dat de overleg- en debatcultuur die ondersteund wordt door platformen als het Supply Chain Initiative, in werkelijkheid veel efficiënter is.
Wanneer we vragen waarom het dan een probleem is dat de Europese regelgeving de goede praktijken die al ingeburgerd zijn bij de meeste Europese retailers verder wil normeren, antwoordt Christian Verschueren het volgende. “Het probleem van het voorstel voor een richtlijn is dat het helemaal niets harmoniseert! Alle landen van de Unie hebben al een wettelijk kader wat betreft de overeenkomsten. In 2016 verwierp de Europese Commissie om die reden zelfs het idee van een Europese regelgeving, omdat deze geen enkele toegevoegde waarde zou bieden. Een dergelijke richtlijn zou enkel minimumnormen opleggen, en de lidstaten de mogelijkheid bieden om nog strengere normen op te leggen en zo de deur open te zetten voor uitgesproken protectionistische maatregelen.”
Het voorstel voor een richtlijn zal waarschijnlijk gunstig onthaald worden door het Europees Parlement, dat gulle maatregelen gewoonlijk steunt en minder gevoelig is voor de praktische uitwerking ervan. De richtlijn is ook en vooral een element in een politieke agenda. De Europese verkiezingen komen er binnen een jaar aan. De Europees Commissaris voor Landbouw, de Ier Phil Hogan, zal de landbouwwereld binnenkort een behoorlijke daling van zijn budget moeten laten slikken. De financiële bijdrage van de Britten zal verdwijnen, en Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker wil het accent vooral leggen op de veiligheid van de buitengrenzen, het migratiebeleid en de digitalisering. In deze context is een positief signaal naar de landbouwers toe met andere woorden meer dan welkom…