Interview Jan Haspeslagh (Ardo) : “100% biolandbouw? Kan perfect.”

Consumenten die vers verkiezen wanneer ze groenten en fruit kopen? Die denken beter nog eens na, zegt Jan Haspeslagh, managing director van diepvriesgigant Ardo. “Vriesvers is minstens even goed en overwegend goedkoper dan vers. Alleen zijn veel consumenten zich daar nog niet genoeg van bewust.”

De lucht is grijs, de temperaturen flirten met het nulpunt. Het West-Vlaamse Ardooie, waar het hoofdkwartier van diepvriesfabrikant Ardo gevestigd is, heeft begin december weinig om zich aan op te warmen. Jan Haspeslagh wacht ons op in een vergaderruimte met uitzicht op de fabriek en omliggende weiden. De grote man van Ardo is geen geoefend spreker, en kwalijk kan je hem dat niet nemen. Zijn daden spreken voor zich. Ardo nam recent VLM Foods over, de Canadees-Amerikaanse distributeur waar het al langer mee samenwerkte.

Tegelijk nam het ook een participatie in het grootste diepvriesbedrijf van ananas in Costa Rica. Die producten kan Ardo nu binnen Europa gaan verkopen. De overname van VLM Foods is een strategische zet, waarmee het een stevige voet aan de grond zet in de Noord-Amerikaanse markt. “We hebben al een hele goede positie op de Europese markt, waar een derde van de wereldwijde consumptie zit. Nu hebben we toegang tot de Noord-Amerikaanse markt, waar nog eens een derde van de wereldwijde consumptie zit. Het interessante is dat veel trends eerst in de VS te zien zijn en dan naar hier komen.”

Welke trends bedoelt u?

Ik denk aan bio, dat het in de Verenigde Staten veel beter doet dan bij ons. Het is een groeimarkt, dat is duidelijk, ook in België. Bio is bij ons vandaag goed voor zo’n 4% van onze omzet, binnen vijf jaar zie ik dat uitgroeien tot 15%. Vlamingen blijken helaas niet zo makkelijk de overstap te zetten, zeker niet als je het vergelijkt met Frankrijk, Duitsland, Denemarken of zelfs Wallonië.

Hoe komt dat?

In Vlaanderen hebben we nog altijd een beetje de mentaliteit van de grootschaligheid: hoe groter, hoe goedkoper. Dat zie je in alle sectoren, maar dat bemoeilijkt de overstap naar biolandbouw. Velen denken dat bioconsumptie geen blijver is, dat het niet veel meer dan een hype is. Dat klopt niet, denk ik. Het gaat niet verdwijnen, we voelen dat bij onze klanten. Meer zelfs: ik ben ervan overtuigd dat het mogelijk is om 100% biologisch aan landbouw te doen. Een radicale verandering tegenover de landbouw die we nu kennen.

Maar wel tegen een duurdere prijs voor de consument...

Nee, toch niet. Ik ben ervan overtuigd dat bio helemaal niet duurder hoeft te zijn. Het gaat om een andere manier van telen. Als je groenten gaat verbouwen in de meest natuurlijke omstandigheden en als je er zo voor zorgt dat je gezondere planten hebt, benut je de mogelijkheden beter. Er is veel technologische vooruitgang die in de kaart van bioproductie speelt, vooruitgang die het minder arbeidsintensief maakt. Je kan met een gps bijvoorbeeld het ideale spoor zoeken voor het planten en het bewerken van de grond. In plaats van zwaardere machines die de grond kapot maken, kunnen ze overstappen naar lichtere, die de grond intact laten. Ze kunnen er ook voor zorgen dat de planten op precies de ideale afstand van elkaar groeien. Het gevolg: waar ze telen, wordt er niet meer gereden en krijg je betere grondstructuren, betere en gezondere planten, die minder nood hebben aan wasbeschermingsmiddelen.

Vraag is: zal iedereen u volgen in dat verhaal?

Waarom niet? In bepaalde groentensegmenten kunnen de opbrengsten nu al minstens even veel zijn als in de klassieke landbouw. Het is alleen een kwestie van landbouwers te overtuigen om die stap te zetten. Misschien moet de overheid daar een duw in de rug geven. De overstap naar biolandbouw is niet evident: het duurt enkele jaren om over te schakelen. De druk van consumentenorganisaties, milieuorganisaties, overheden en landbouworganisaties om zonder herbiciden en pesticiden te werken is heel groot. Merken en retailers zijn heel beducht om in die context negatief in het nieuws te komen. Ze willen dat risico niet lopen. Consumenten vragen steeds meer nultolerantie voor dat soort zaken.

Intussen kampen jullie wel met een probleem: veel consumenten verkiezen vers boven diepvries.

Ja, maar dat is een perceptieprobleem. Een hardnekkig perceptieprobleem, helaas. Puur rationeel bekeken is vriesvers minstens even goed als vers. Diepvriesgroenten hebben veel meer vitamines en geven de consument minder afval, omdat ze meestal voorgesneden en bereid zijn. En ze zijn ook nog eens goedkoper. Maar supermarkten besteden meer aandacht aan vers omdat het hen grotere winstmarges oplevert. Ze willen niet investeren in de diepvriesafdeling. Kijk naar de winkels: vers is vaak een afdeling op zich, terwijl diepvries maar enkele meter krijgt, vaak helemaal op het einde van de supermarkt, wanneer de klanten hun winkelkar al gevuld hebben. Ook de presentatie van de goederen kan een stuk beter. Het is vaak niet aantrekkelijk genoeg. Er zijn uitzonderingen, maar toch.

Op welke manier kunnen retailers daar iets aan doen?

Je kan diepvries een betere plaats geven. Er zijn voorbeelden die aangeven dat het kan. In Spanje richt supermarktketen Mercadona zijn winkels in per segment: groenten bij elkaar, vis bij elkaar, enzovoort. In elk segment vind je een aanbod vers, blik, gedroogd en diepvries. Door alles samen te zetten en de consument meer te laten kiezen, zie je een enorme stijging in verkoop voor diepvries. Dat kan hier ook. Het is een kwestie van willen. Ik hoop dat de supermarkten daar oor naar hebben. Vernieuwing en omzet zitten ook daar.

Het probleem zit ook bij de consument. Hoe overtuig je die?

We hebben in het verleden al campagnes gedaan om het bewustzijn over diepvries bij te sturen. Maar we hebben als sector te weinig middelen om daar echt goed in te investeren. Toch zie je dat bijvoorbeeld die perceptie in Scandinavische landen veel minder bestaat. In de VS is dat ook anders. En ook bij diepvriesfruit speelt de perceptie veel minder. Puur rationeel is diepvries te verkiezen. Diepvriesgroenten laten toe om veel gevarieerder te eten. Je bent niet meer gebonden aan het aanbod van het moment. Bovendien is vers vaak duurder omdat het minder beschikbaar is. Als consumenten zich daar meer bewust van zouden zijn, zou hun aankoopgedrag veranderen. We denken dat retailers daarbij kunnen helpen.

U had het daarnet over de opmars van bio en hoe bio in de VS al een groot succes is. Welke andere nieuwigheden zijn er in de VS die hier een succes kunnen worden?

We zien een vraag naar koolhydraatvervangers: rijst gemaakt van bloemkool speelt daarop in. We innoveren door nieuwe groenten op de markt te brengen: paksoi, zoete aardappel, zeewier, sojabonen of quinoa en kool. We maken ook frieten van verschillende groenten, zoals wortel, pastinaak, rode biet of zoete aardappel. Dat is een leuke manier om groenten te eten. Het komt erop aan om de consument te blijven verrassen. We hebben nieuw, trendy fruit, zoals bosbessen, mango, … . Mensen kiezen veel minder voor de klassieke appel en peer.

De prijsdruk van de retailers is vandaag heel groot. Ook een supermarkt als Delhaize moet mee de strijd aangaan met discounters. Hoe gaat u daarmee om?

Ach, die prijsdruk is er altijd geweest. Ik denk dat het vandaag niet zoveel erger is dan vroeger. We proberen daarop te antwoorden door zoveel output te realiseren met zo weinig mogelijk impact. Anders gezegd: we proberen de productie van groenten nog efficiënter te maken. Maar het spreekt voor zich dat er grenzen zijn aan die prijsdruk.

Jullie krijgen als fabrikant te maken met de klimaatopwarming. Speelt dat jullie parten?

Ja, we moeten de productie meer spreiden om de bevoorrading constant te houden. Als in België de erwtenoogst tegenvalt, kunnen we die in Portugal vroeger starten. Zo kunnen we tekorten in Noord-Europa opvangen. En dat is ook al een paar keer gebeurd. Voor een aantal groenten moeten we sowieso naar Zuid-Europa gaan voor het warme klimaat: mais, paprika, broccoli. Als er tekorten ontstaan kunnen we ook klassieke groenten oogsten, zoals erwten, bonen, spinazie. We hebben vandaag meer lange droge periodes, en daarna periodes met heel veel regen. Soms is het lastig om daarmee om te gaan. Maar ik geloof niet dat de mens alleen de oorzaak is van de klimaatopwarming, zoals veel mensen zeggen. We hebben nu een warmere periode, maar dat kwam vroeger evengoed voor. Niemand weet wat de toekomst geeft: misschien gaan we naar een periode van afkoeling in plaats van verdere opwarming. Ik wil daarmee niet zeggen dat we niets moeten doen om de opwarming tegen te gaan. We doen in onze fabrieken alles om de CO2-uitstoot naar beneden te helpen. Ik geloof alleen niet in het verhaal dat de mens verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. Trouwens, een warmer klimaat hoeft ook geen probleem te zijn: het zorgt voor meer variatie. We zijn allen gebaat bij meer variatie in onze voeding.

Tot slot: komen er na VLM Foods in de nabije toekomst nog overnames?

Nee, op dit moment is dat niet aan de orde. We hebben net deze overname achter de rug en we willen ons concentreren op de nieuwe markt. Op dit moment is er geen haast bij. Zowel qua technologie als omvang staan de Europese diepvriesbedrijven wereldwijd aan de top. Op dit moment zijn we tevreden met waar het bedrijf staat.