Terwijl alle producten duurder worden, worden bananen goedkoper. De prijs is teruggezakt tot op het niveau van tien jaar geleden. Een situatie die de boeren zorgen baart.
Eerst dit: de verkoop van bananen piekt. Volgens cijfers van FAO, de landbouw- en voedselorganisatie van de Verenigde Naties, werd in 2020 ruim 22,2 miljoen ton geëxporteerd, vooral vanuit Latijns-Amerika. De Belg is een gretige afnemer: hij eet jaarlijks gemiddeld 7,42 kilo bananen. Daarmee zijn ze het populairste fruit van ons land. Je zou op basis daarvan verwachten dat de prijs stijgt, maar niets blijkt minder waar. Uit onderzoek van het Cirad, het Franse Landbouwkundige Onderzoekscentrum voor Internationale Ontwikkeling, blijkt dat de prijs voor bananen vorig jaar de sterkste daling in tien jaar tijd beleefde. Ook GfK kwam tot die conclusie: tussen 2016 en 2021 daalde de gemiddelde kiloprijs van bananen met 6 procent. Vorig jaar kwamen ze op die manier uit op hetzelfde prijsniveau als in 2012. Dat is bizar, gezien de stijgende grondstof- en transportprijzen en de inflatie die overal opduikt.
Hoe dat kan? De prijs van bananen komt meestal tot stand na onderhandelingen met afnemers, die vaak grote supermarktketens zijn. De scherpe concurrentiestrijd tussen foodretailers zorgt ervoor dat de prijzen dalen, maar er is ook een overproductie van bananen die de prijs drukt. De bananenboeren zijn de pineut: terwijl de grondstoffenprijzen ook voor hen stijgen, dalen hun inkomsten. Een situatie waar onder meer Fairtrade bij ons aandacht voor vraagt. “De huidige crisis toont in toenemende mate aan dat bananenproducenten geld verliezen op elke banaan die wordt verkocht”, aldus Koen Van Troos, verantwoordelijke PR en advocacy bij Fairtrade Belgium. “De wetgeving rond ketenzorg die zowel op Europees als op Belgisch vlak in de steigers staat, kan hier wellicht de nodige soelaas brengen. Maar er dient ook te worden gekeken naar initiatieven die nu al het verschil proberen te maken door het heikele vraagstuk van een eerlijke prijs - een prijs die zowel socio-economische als ecologische kosten integreert - ten volle aan te pakken.” Supermarkten vinden dat niet alleen zij als verantwoordelijke kunnen aangewezen worden. Ook consumenten en overheid moeten op hun rol spelen, zodat er een draagvlak ontstaat voor betere prijzen.
