Partner content 2025: Dialoog, doorbraak en een duurzaam tabaksbeleid?

Polarisatie is een fenomeen van deze tijd en de conversaties over het rook- en tabaksbeleid zijn al lange tijd verhit. Het is tijd om constructieve standpunten in te nemen, vindt Frederic Reynaert, director external affairs bij PMI Belgium & Luxemburg. Er ligt een jaar vol kansen voor ons om samen tot duurzame oplossingen te komen – die moeten we grijpen.

De voorbije jaren waren er tal van ontwikkelingen in de wereld van tabak en roken. De grootste voorloper in die transformatie is Philip Morris International (PMI). Tien jaar geleden maakte PMI een radicale ommekeer in haar bedrijfsstrategie. Met de lancering van IQOS in Japan en Italië – een rookvrij product dat tabak verwarmt in plaats van verbrandt, en zo tot 95% minder schadelijke stoffen vrijgeeft –  sloeg zij de weg in naar een rookvrije toekomst en streeft zij ernaar om wereldwijd sigaretten zo snel mogelijk te vervangen door wetenschappelijk onderbouwde rookvrije producten. Naast IQOS werden er inmiddels ook andere rookvrije alternatieven aan de PMI-portfolio toegevoegd. Vandaag zijn deze verkrijgbaar in 92 markten, voor meer dan 36 miljoen gebuikers. In België is het vape-product VEEV beschikbaar sinds vorig jaar, maar verwarmde tabak kan nog niet op de markt worden gebracht. “Het verbod op verwarmde tabak in België is een rechtstreeks gevolg van een beleid dat nog steeds de recepten van de jaren 1970 volgt en berust op voorbijgestreefde ideologieën”, zegt Frederic Reynaert, director external affairs bij PMI Belgium & Luxemburg. “Er is nood aan modernisering, aan een beleid dat de mensen echt centraal stelt en oplossingen biedt voor de problemen die zich in de maatschappij van vandaag voordoen.”

Risicoprofiel

Philip Morris schaart zich achter een inclusief en duurzaam beleid rond tabak en roken. “Ook wij willen voorgoed een einde maken aan sigaretten, en ervaring leert ons dat er hiervoor meer nodig is dan alleen preventie en het stoppen met roken. Een beleid kan en mag niet louter meer gaan over regels, verboden of maatregelen. Het moet de mens centraal plaatsen. Een duurzaam tabaksbeleid neemt de verschillende doelgroepen in acht en zorgt ervoor dat mensen die niet roken niet beginnen te roken, en dat mensen die roken ermee stoppen. We zien echter dat het in de praktijk niet zo eenvoudig is en dat er altijd nog een derde groep mensen is, die ondanks alles toch blijft roken. Het tabaksbeleid dient ook oplossingen te bieden voor hen. En dit kan, door in te zetten op innovatie en deze groep de mogelijkheid te bieden om over te schakelen naar producten met een lager risico.” 

“Voor ons gaat het dus niet louter om: ‘Verbieden!’, maar we geloven in een beleid dat rekening houdt met de verschillende doelgroepen in onze samenleving, het risicoprofiel van de verschillende producten, en de wetenschappelijke inzichten die dit alles moeten ondersteunen”, vervolgt Frederic Reynaert. “Een verbod is zelden de oplossing voor een probleem. Wij zijn voorstander van het strikt toepassen van regels, begrijp ons goed, maar dan moet je wel een intelligente regelgeving hebben.” Reynaert verwijst naar landen als Japan en Zweden, waar de overheid uitpakte met een beleid op basis van risicobeperking – met succes. In België streeft Reynaert daarom naar een doorbraak, ook op politiek en maatschappelijk vlak, om over deze thema’s te praten op basis van correcte informatie.

Preventie, stoppen én minder schadelijke producten

De Belgische overheid gebruikt op dit moment het voorzorgsbeginsel op een heel oneigenlijke manier en verbiedt daarom bepaalde ontwikkelingen. Dat leidt tot allerhande betwistingen (tot bij de Raad van State). “Maar wij zijn en blijven vragende partij om nauw met de overheid samen te werken”, zegt Frederic Reynaert. “Door de jaren heen heeft PMI al meer dan 12,5 miljard dollar geïnvesteerd in het onderzoeken en ontwikkelen van rookvrije alternatieven. We hebben enorm veel kennis opgebouwd en die willen we graag delen. Vooral ook, omdat we zien dat het werkt. Rookvrije producten waren goed voor 38% van PMI’s totale netto-inkomsten in de eerste negen maanden van 2024, steeds meer landen omarmen rookvrije alternatieven als een integraal onderdeel van hun tabaksbeleid, met resultaat.”

“Het is een enorme gemiste kans dat een bredere waaier aan rookvrije alternatieven vandaag nog niet aanvaard en beschikbaar is in België, zeker als je weet dat verhitte tabak al meer dan tien jaar in vele andere landen beschikbaar is. Maar bij PMI zijn we ervan overtuigd dat dit slechts een kwestie van tijd is. Als beleidvoerders en consumenten toegang kunnen krijgen tot de beschikbare inzichten en de voordelen van risicobeperking begrijpen, kan het tij snel keren.”

Bredere context als kader voor doorbraak 

Dit komende jaar zal het ook belangrijk zijn om het accijnsbeleid voor tabak en nicotine aan te pakken in België en een nieuwe koers in te slaan. In 2024 waren er ongekende accijnsverhogingen, die het roken moesten helpen ontmoedigen en ook bijkomende inkomsten moesten genereren voor de staat. Cijfers hebben echter aangetoond dat dit niet is gelukt: de rookprevalentie in ons land daalt niet, de illegale handel is geëxplodeerd, en de staat loopt honderden miljoenen aan accijnsinkomsten mis. De accijnsverhogingen zorgden voor een verschuiving en vergroting van het probleem – dit kan niet de bedoeling zijn.

Belgen stoppen niet met roken wanneer de prijzen de pan uitslaan: ze gaan op zoek naar betaalbare oplossingen – vaak illegaal en van ongecontroleerde kwaliteit. In 2024 werden maar liefst 12 illegale fabrieken opgedoekt, en uit onderzoek blijkt dat 13% van alle gerookte sigaretten in België illegaal zijn. Dit treft ook de jongeren, want ook zij vinden gemakkelijk toegang tot illegale circuits. 

“Met het huidige beleid  zijn er enkel verliezers”, vindt Frederic Reynaert. “De overheid én eerlijke winkeliers lopen inkomsten mis, de volksgezondheid gaat er niet op vooruit, de veiligheid komt onder druk te staan door de georganiseerde misdaad en de winst gaat alleen naar het illegale circuit: illegale import en zelfs illegale productie.” Dat de Belgische staat beter af zou zijn met een meer holistische en evenwichtige aanpak waar gezondheid, economie en veiligheid samen worden aangepakt, is voor PMI een evidentie. “Wij zijn ervan overtuigd dat het accijnsbeleid verstandiger en duurzamer kan zijn. Enerzijds moeten accijnsverhogingen voorspelbaarder worden zodat er rekening wordt gehouden met het effect op illegale handel, de economische leefbaarheid van de retailers en de koopkracht van de getroffen doelgroep. Anderzijds moet er ook een differentiatie komen op basis van het risicoprofiel van de producten.”

Nieuw overheidsbeleid

Voor PMI mag 2025 het jaar van dialoog, doorbraak en een duurzaam beleid worden, “en we zullen er alles op inzetten om dit waar te maken”, zegt Frederic Reynaert. “Wij zijn tegen op jongeren gerichte smartvapes, bijvoorbeeld. Er is een strenge wetgeving, maar te weinig handhaving. Daar mag zeker tegen opgetreden worden. Ook online is er een te groot aanbod van illegale of minderwaardige producten. De overheid moet hierin haar verantwoordelijkheid nemen en malafide actoren aanpakken.” Bij PMI verwachten ze in 2025 constructieve gesprekken: “Net zoals de overheid streven ook wij naar een rookvrije wereld, waarbij er zo snel mogelijk een einde wordt gemaakt aan sigaretten. Maar niemand kan deze complexe problematiek alleen oplossen. Samenwerking tussen alle betrokken partijen is een must, en we moeten elkaars sterktes benutten. Wij hebben de expertise in huis en willen die graag delen. Daarom zullen we dit jaar ook blijven uitnodigen tot een objectieve dialoog die berust op feiten, wetenschap, en gezond verstand – niet alleen om tot een intelligente en coherente wetgeving te komen die rekening houdt met alle factoren, maar ook om samen achteraf een doeltreffende handhaving te garanderen.”