De overheid waarschuwt voor zogeheten ‘dark patterns’, onzichtbare valkuilen op websites die consumenten misleiden en ze aanzetten om acties te ondernemen die niet in hun voordeel zijn. Bij een Belgische controle bleken alle gecontroleerde sites minstens één zo’n dark pattern te gebruiken.
Sommige consumenten sloten online wel eens een abonnement af zonder het te willen of te beseffen. Ze zijn het slachtoffer geworden van een ‘dark pattern’, een verzamelnaam voor technieken die websites of applicaties gebruiken om consumenten te misleiden, beïnvloeden, dwingen of te manipuleren. De technieken zijn vaak goed verborgen, zodat consumenten niet doorhebben wat er gebeurt, zoals belangrijke informatie die niet duidelijk zichtbaar is of vinkjes die vooraf aangevinkt staan, maar moeten uitgeschakeld worden. Het kan ook gaan om mechanismen waarbij gesuggereerd wordt dat er nog maar weinig tijd of beschikbaarheid is, waardoor de consument onder druk gezet wordt. De Economische Inspectie van de FOD Economie controleerde bij een wereldwijd onderzoek op Belgisch niveau 13 ondernemingen. Bij de websites van alle onderzochte handelaren vond de inspectie minstens één dark pattern, bij 69,23% waren er twee of meer. 75,7 % van de 642 gecontroleerde websites over de hele wereld maakt gebruik van minstens één dark pattern. Bij 66,8 % werden er zelfs twee of meer aangetroffen. In België werden vooral vermoedelijke ‘sneaking’ praktijken gevonden, meldt de FOD Economie: het niet kunnen uitzetten van een automatische verlenging van een abonnement tijdens de aankoop of het vooraf aanvinken van abonnementen. “De focus lag op websites en applicaties die abonnementen voor producten of diensten aanbieden. Denk aan het wekelijks leveren van maaltijden of bloemen maar ook abonnementen voor streamingplatformen of onderhoudscontracten. De ondernemingen werden geselecteerd op basis van meldingen en steekproeven en de controles vonden plaats tussen 29 januari en 2 februari 2024”, zo meldt de FOD Economie nog.
